《绿色短评》 |
![]() ![]() ![]() |
Choânbîn Tâioânjī pán/全民台湾字版简称ChoânTâiJī
《 Le̍ksek toánphêng 》 Lí Lâmhêng
Tiongkok Kokbîntóng kā Sìtāi kongtâu bú loān khì!
Tī Tâioân, lán ê chhunlítiúⁿ kàu koānchhītiúⁿ kàu Chóngthónghù chóngthóng, kah kok kip bînì tāipiáu, lóng sī iû jînbîn chi̍t phiò chi̍t phiò soán chhutlâi・ê, sī jînbîn tùi lâng ê soánte̍k, tio̍h sī soánkí; lēnggōa chi̍t chióng, jînbîn tùi kokka bó͘chióng chèngchhek bô boánì, m̄sī kengkòe li̍phoatīⁿ lâi thólūn choh koattēng, sī ti̍tchiap iû jînbîn tâuphiò lâi koattēng・ê, tio̍h sī kongbîn tâuphiò, kánchheng kongtâu, sī jînbîn tùi sū ê soánte̍k.
2021 nî cha̍pjīgoe̍h cha̍ppeh, chit piàn iû Tiongkok Kokbîntóng kah bînkan thoânthé só͘ thêchhut ê Sìtōa kongtâu àn, chin khósioh sī Tiongkok Kokbîntóng chi̍t khaisí tio̍h bú m̄tio̍h honghiòng, kongtâu sī kóng bó͘ chi̍t hāng chèngchhek goán bô chànsêng, iû jînbîn lâi koattēng póliû á・sī hùitiāu. Tiongkok Kokbîntóng chi̍t khaisí kóng chit piàn kongtâu sī thè hông pābián tiāu ê chêng Kohiông chhītiúⁿ Hân Kokjû pòsiû, sòa・lo̍hkhì kái kóng sī beh "tòkoh" hō͘ So͘ Chinchhiong Hêngchèngīⁿtiúⁿ lo̍htâi, kàuhùn ahpà ê Bînchìntóng, lō͘bóe soah piàn choh kah Tiongkok Kiōngsántóng kâng khùikháu, beh hō͘ "hoán tiong pó tâi" ê Bînchìntóng chènghú chi̍tê kàuhùn. Goânpún thêchhut chi̍tê kongtâu àn, engkai ēng chèngkhak ê sò͘kù, ē kámtōng lâng ūla̍t ê líiû, chi̍t tiâu chi̍t tiâu thêchhutlâi soatbêng, hō͘ jînbîn chhionghun liáukái, tùi bó͘ chi̍t ê kongtâu àn jia̍tsim khì tǹg tôngì phiò. Bô, Tiongkok Kokbîntóng bô ánne chò, in itti̍t chiamtùi lâng m̄ sī chiamtùi sū.
Khiā tī "siú hong" ê Bînchìntóng chènghú ê chòhoat tútú tiantò hoán. Lán kanta í Bînchìntóng chènghú itti̍t hoânló siōng ū khólêng bē kòekoan ê tē 18 àn"hoán Lâiti" choh lē lâi kóng. Tiongkok Kokbîntóng mn̄g kóng, ūi siáⁿmi̍h Bînchìntóng tng nî hoántùi Bíkok Lâigû chìnkháu, kináji̍t chànsêng Bíkok Lâiti chìnkháu? Líiû chin kántan, tng nî hoántùi ê sî Bíkok Lâigû ê Lâiche (莱克多巴胺) iáu bô chi̍tê phiauchún, 2012 nî chhitgoe̍h CODEX( kokchè si̍tphín hoat tián úigoânhōe ) chiamtùi Lâiche tèngtēng chi̍tê chân che iônghí ta̍t, ū chi̍tê kokchè phiauchún, tongjiân bô líiû kohchài hoántùi. Tâioân m̄nā kinkì CODEX chòchhutlâi ê kiatkó, jîchhiáⁿ koh ke lán kok choanka tī Má chóngthóng sîtāi, Chhòa chóngthóng sîtāi kok chòkòe chi̍t piàn ê khoha̍k honghiám pêngko͘, nn̄g piàn pêngko͘ kiatlūn lóng sī Tâioân ēsái chháṳōng kokchè phiauchún. Ū kìchiá mn̄g kóng Má chènghú sîtāi chànsêng chìnkháu Bíkok Lâigû, sī ánchóaⁿ chitmá Tiongkok Kokbîntóng hoántùi chìnkháu Bíkok Lâiti leh? Tiongkok Kokbîntóng li̍púi Chiúⁿ Bānan ìn kóng, inūi li̍ptiûⁿ bô kâng. Che oânchoân sī bô lísèng bô khoha̍k ê kónghoat. Bíkok gûbah ùi 2012 nî chìnkháu 1 bān 8 chheng kongtùn, kàu 2019 nî chìnkháu 6 bān 4 chheng kongtùn, sêngtióng chiongkīn saⁿ pōe, pehnî kan Tâioân bînchiòng pêngkin múi nî chia̍h 3 kongkin Bígû, pēng bô lâng hoatseng siáⁿ būntê. Kokchè bō͘e̍k sī siongtùi・ê, lán khàihòng Bígû íāu, lán kok lôngsánphín gōasiau Bíkok ê chòekīn gō͘ nî itgoe̍h chì káugoe̍h nînî chēngka, ùi 2017 nî 17 bān 9 chheng gōa tùn, iok bíkim 4.31 ek, kàu 2021 nî 20 bān 4 chheng gōa tùn, iok bíkim 6.73 ek. Lán kiⁿî itgoe̍h chiah khaisí chìnkháu Bíkok ti, bô chi̍t nî tio̍h beh ēng kongtâu ê hongsek kìmchí, chi̍tê kokka ánne péngkhí péngtó oânchoân bô sìniōng, beh ánchóaⁿ kah lâng kóng senglí tēng ha̍piok leh? Tongjiân ē énghióng lán kaji̍p “CPTPP”(Khòa Thàipêngiûⁿ tângphōaⁿ choânbīn chìnpō͘ hia̍ptēng) ê khólêngsèng, choa̍ttùi ē énghióng Tâioân chionglâi ê tùi gōa bō͘e̍k koanhē.
Hókachài, chit piàn kongtâu kiatkó sī, sìê put tôngì, Tâioân chiah bē loān lo̍hkhì (21/12/24)
Pe̍h-ōe-jī-pán/白话字版
《 Le̍k-sek toán-phêng 》 Lí Lâm-hêng
Tiong-kok Kok-bîn-tóng kā Sì-tāi kong-tâu bú loān khì!
Tī Tâi-oân, lán ê chhun-lí-tiúⁿ kàu koān-chhī-tiúⁿ kàu Chóng-thóng-hù chóng-thóng, kah kok kip bîn-ì tāi-piáu, lóng sī iû jîn-bîn chi̍t phiò chi̍t phiò soán chhut-lâi-・ê, sī jîn-bîn tùi lâng ê soán-te̍k, tio̍h sī soán-kí; lēng-gōa chi̍t chióng, jîn-bîn tùi kok-ka bó͘-chióng chèng-chhek bô boán-ì, m̄-sī keng-kòe li̍p-hoat-īⁿ lâi thó-lūn choh koat-tēng, sī ti̍t-chiap iû jîn-bîn tâu-phiò lâi koat-tēng-・ê, tio̍h sī kong-bîn tâu-phiò, kán-chheng kong-tâu, sī jîn-bîn tùi sū ê soán-te̍k.
2021 nî cha̍p-jī-goe̍h cha̍p-peh, chit piàn iû Tiong-kok Kok-bîn-tóng kah bîn-kan thoân-thé só͘ thê-chhut ê Sì-tōa kong-tâu àn, chin khó-sioh sī Tiong-kok Kok-bîn-tóng chi̍t khai-sí tio̍h bú m̄-tio̍h hong-hiòng, kong-tâu sī kóng bó͘ chi̍t hāng chèng-chhek goán bô chàn-sêng, iû jîn-bîn lâi koat-tēng pó-liû á-・sī hùi-tiāu. Tiong-kok Kok-bîn-tóng chi̍t khai-sí kóng chit piàn kong-tâu sī thè hông pā-bián tiāu ê chêng Ko-hiông chhī-tiúⁿ Hân Kok-jû pò-siû, sòa-・lo̍h-khì kái kóng sī beh "tò-koh" hō͘ So͘ Chin-chhiong Hêng-chèng-īⁿ-tiúⁿ lo̍h-tâi, kàu-hùn ah-pà ê Bîn-chìn-tóng, lō͘-bóe soah piàn choh kah Tiong-kok Kiōng-sán-tóng kâng khùi-kháu, beh hō͘ "hoán tiong pó tâi" ê Bîn-chìn-tóng chèng-hú chi̍t-ê kàu-hùn. Goân-pún thê-chhut chi̍t-ê kong-tâu àn, eng-kai ēng chèng-khak ê sò͘-kù, ē kám-tōng lâng ū-la̍t ê lí-iû, chi̍t tiâu chi̍t tiâu thê-chhut-lâi soat-bêng, hō͘ jîn-bîn chhiong-hun liáu-kái, tùi bó͘ chi̍t ê kong-tâu àn jia̍t-sim khì tǹg tông-ì phiò. Bô, Tiong-kok Kok-bîn-tóng bô án-ne chò, in it-ti̍t chiam-tùi lâng m̄ sī chiam-tùi sū.
Khiā tī "siú hong" ê Bîn-chìn-tóng chèng-hú ê chò-hoat tú-tú tian-tò hoán. Lán kan-ta í Bîn-chìn-tóng chèng-hú it-ti̍t hoân-ló siōng ū khó-lêng bē kòe-koan ê tē 18 àn"hoán Lâi-ti" choh lē lâi kóng. Tiong-kok Kok-bîn-tóng mn̄g kóng, ūi siáⁿ-mi̍h Bîn-chìn-tóng tng nî hoán-tùi Bí-kok Lâi-gû chìn-kháu, kin-á-ji̍t chàn-sêng Bí-kok Lâi-ti chìn-kháu? Lí-iû chin kán-tan, tng nî hoán-tùi ê sî Bí-kok Lâi-gû ê Lâi-che (莱克多巴胺) iáu bô chi̍t-ê phiau-chún, 2012 nî chhit-goe̍h CODEX( kok-chè si̍t-phín hoat tián úi-goân-hōe ) chiam-tùi Lâi-che tèng-tēng chi̍t-ê chân- che iông-hí ta̍t, ū chi̍t-ê kok-chè phiau-chún, tong-jiân bô lí-iû koh-chài hoán-tùi. Tâi-oân m̄-nā kin-kì CODEX chò-chhut-lâi ê kiat-kó, jî-chhiáⁿ koh ke lán kok choan-ka tī Má chóng-thóng sî-tāi, Chhòa chóng-thóng sî-tāi kok chò-kòe chi̍t piàn ê kho-ha̍k hong-hiám pêng-ko͘, nn̄g piàn pêng-ko͘ kiat-lūn lóng sī Tâi-oân ē-sái chhái-iōng kok-chè phiau-chún. Ū kì-chiá mn̄g kóng Má chèng-hú sî-tāi chàn-sêng chìn-kháu Bí-kok Lâi-gû, sī án-chóaⁿ chit-má Tiong-kok Kok-bîn-tóng hoán-tùi chìn-kháu Bí-kok Lâi-ti leh? Tiong-kok Kok-bîn-tóng li̍p-úi Chiúⁿ Bān-an ìn kóng, in-ūi li̍p-tiûⁿ bô kâng. Che oân-choân sī bô lí-sèng bô kho-ha̍k ê kóng-hoat. Bí-kok gû-bah ùi 2012 nî chìn-kháu 1 bān 8 chheng kong-tùn, kàu 2019 nî chìn-kháu 6 bān 4 chheng kong-tùn, sêng-tióng chiong-kīn saⁿ pōe, peh-nî kan Tâi-oân bîn-chiòng pêng-kin múi nî chia̍h 3 kong-kin Bí-gû, pēng bô lâng hoat-seng siáⁿ būn-tê. Kok-chè bō͘-e̍k sī siong-tùi-・ê, lán khài-hòng Bí-gû í-āu, lán kok lông-sán-phín gōa-siau Bí-kok ê chòe-kīn gō͘ nî it-goe̍h chì káu-goe̍h nî-nî chēng-ka, ùi 2017 nî 17 bān 9 chheng gōa tùn, iok bí-kim 4.31 ek, kàu 2021 nî 20 bān 4 chheng gōa tùn, iok bí-kim 6.73 ek. Lán kin-nî it-goe̍h chiah khai-sí chìn-kháu Bí-kok ti, bô chi̍t nî tio̍h beh ēng kong-tâu ê hong-sek kìm-chí, chi̍t-ê kok-ka án-ne péng-khí péng-tó oân-choân bô sìn-iōng, beh án-chóaⁿ kah lâng kóng seng-lí tēng ha̍p-iok leh? Tong-jiân ē éng-hióng lán ka-ji̍p “CPTPP”(Khòa Thài-pêng-iûⁿ tâng-phōaⁿ choân-bīn chìn-pō͘ hia̍p-tēng) ê khó-lêng-sèng, choa̍t-tùi ē éng-hióng Tâi-oân chiong-lâi ê tùi gōa bō͘-e̍k koan-hē.
Hó-ka-chài, chit piàn kong-tâu kiat-kó sī, sì-ê put tông-ì, Tâi-oân chiah bē loān lo̍h-khì (21/12/24)
Tī台湾,咱ê村里长到县市长到总统副总统,kah各级民意代表,lóng是由人民一票一票选出来ê,是人民对人ê选择,tio̍h是选举;另外一种,人民对国家某种政策无满意,m̄是经过立法院来讨论作决定,是直接由人民投票来决定ê,tio̍h是公民投票,简称公投,是人民对事ê选择。
2021年十二月十八,chit遍由中国国民党kah民间团体所提出ê四大公投案,真可惜是中国国民党一开始tio̍h舞m̄-tio̍h方向,公投是讲某一项政策阮无赞成,由人民来决定保留á是废掉。中国国民党一开始讲chit遍公投是替hông罢免掉ê前高雄市长韩国瑜报仇,续落去改讲是beh「倒阁」hō͘苏贞昌行政院长落台、教训鸭霸ê民进党,路尾煞变作kah中国共产党仝气口,beh hō͘「反中保台」ê民进党政府一个教训。原本提出一个公投案,应该用正确ê数据、会感动人有力ê理由,一条一条提出来说明,hō͘人民充分了解,对某一个公投案热心去tǹg同意票。无,中国国民党无án-ne做,in一直针对人m̄是针对事。
徛tī「守方」ê民进党政府ê做法tú-tú颠倒反。咱kan-ta以民进党政府一直烦恼上有可能bē过关ê第18案「反莱猪」作例来讲。中国国民党问讲,为啥物民进党当年反对美国莱牛进口,今á日赞成美国莱猪进口?理由真简单,当年反对ê时美国莱牛ê莱剂(莱克多巴胺)犹无一个标准,2012年七月CODEX(国际食品法典委员会)针对莱剂订定一个残剂容许值,有一个国际标准,当然无理由koh再反对。台湾m̄-nā根据CODEX做出来ê结果,而且koh加咱国专家tī马总统时代、蔡总统时代各做过一遍ê科学风险评估,两遍评估结论lóng是台湾ē-sái采用国际标准。有记者问讲马政府时代赞成进口美国莱牛,是按怎chit-má中国国民党反对进口美国莱猪leh?中国国民党立委蒋万安应讲:因为立场无仝。Che完全是无理性无科学ê讲法。美国牛肉ùi 2012年进口1万8千公吨,到2019年进口6万4千公吨,成长将近三倍,八年间台湾民众平均每年食3公斤美牛,并无人发生啥问题。国际贸易是相对ê,咱开放美牛以后,咱国农产品外销美国ê最近五年一月至九月年年增加,ùi 2017年17万9千外吨、约美金4.31亿,到2021年20万4千外吨、约美金6.73亿。咱今年一月才开始进口美国猪,无一年tio̍h beh用公投ê方式禁止,一个国家án-ne反起反倒完全无信用,beh按怎kah人讲生理订合约leh?当然会影响咱加入“CPTPP”(跨太平洋同伴全面进步协定)ê可能性,绝对会影响台湾将来ê对外贸易关系。
好佳哉,chit遍公投结果是:四个不同意,台湾才bē乱落去 (21/12/24)