《绿色短评》

 | | | 转寄

有chit款反对防疫ê 戆人！

作者 李南衡, ChoânTâijī/全台字 by Chng Hūiphêng 2021.05.09

Choânbîn Tâioânjī pán/全民台湾字版简称ChoânTâiJī

Ū chit khoán hoántùi hônge̍k ê gōnglâng!
　　 Hônge̍k to̍hsī īhông kah siaubia̍t pēⁿchèng ê thoânjiám kah liûhêng, to̍hsī beh chīnliōng kiámchió tio̍hpēⁿ ê lâng, khah chia̍p khòaⁿ・tio̍h・ê sī tùihù liûhêngpēⁿ, thoânjiámpēⁿ. Chit piàn liûhêng choân sèkài ê "Búhàn hìiām" hiôngkàikài, koh okchhihchhih, kàu kiⁿî (2021) sìgoe̍h jīkáu ûichí, choân sèkài khakchín chi̍t’ek sìchheng káupah chhitcha̍pit bān pehchheng pehpah la̍kcha̍pla̍k lâng, síbông saⁿpah cha̍pgō͘ bān saⁿchheng sìpah cha̍pkáu lâng, khongho̍k pehchheng la̍kpah káucha̍pchhit bān chi̍tchheng nn̄gpah gō͘cha̍p sì lâng.

Kiⁿî saⁿgoe̍h jīcha̍p, Auchiu kúiê kokka tôngsî po̍khoat hoántùi hônge̍k hānchè ê sīui iûhêng, in kóng sī ūitio̍h chengchhú chūiû, tōasiaⁿ hoah "hoántùi hônge̍k", "hoántùi hônge̍k hong siâⁿ", "kīcho̍at chù īhôngsiā", "hoántùi kòa chhùi’am", sīui iûhêng ê lâng bē chió, Tekkok lâmpō͘ chi̍tê tōa siâⁿ ū nn̄gbān lâng, Engkok Lûntun ū chheng gōa lâng, Sūisū kúiê siâⁿchhī tàu・khí・lâi ū gō͘chheng gōa lâng, Hunlân ū sìpah gōa lâng, Austria Ûṳāla̍p ū chiâⁿchheng lâng. In ê kiōngtông te̍ksek sī, chin chió lâng kòa chhùi’am, oânchoân bô póchhî siākau kīlî, sīmchì bô lísèng khòaⁿtio̍h ihō͘ jînoân khui chhùi hoah phah ! Nāsī chhùi hoah "hoántùi hônge̍k" e̍kchêng to̍h ē piàn hó, lán tongjiân chànsêng ēng hoah ê khah kín koh séngla̍t. Sūsi̍t siōng m̄sī ánne, in saⁿgoe̍h jīcha̍p sīui iûhêng hit kang, choân sèkài sin chengka khakchín sìcha̍pla̍k bān káuchheng chi̍tpah gō͘cha̍pkáu lâng, síbông lúichek nn̄gpah la̍kcha̍pkáu bān la̍kchheng gō͘pah cha̍psaⁿ lâng, sìcha̍p kang āu ê sìgoe̍h jīkáu chit kang, sin chengka khakchín pehcha̍ppeh bān la̍kchheng chhitpah káucha̍p lâng, chēngka sìcha̍pit bān chhitchheng la̍kpah saⁿcha̍p it ê lâng, síbông lúichek chēngka sìcha̍pgō͘ bān la̍kchheng káu bān lêng la̍k lâng.

　　 Lán Tâioân "Tiongiong liûhêng e̍kchêng chíhui tiongsim" ēsái kóng sī "ū chhùi kóngkah bô nôa", chhiáⁿ ta̍kke tio̍h chia̍p ēng satbûn sé chhiú, chē kongkiōng kauthong kangkū á・sī lâng chē ê só͘chāi tio̍h kòa chhùi’am, tio̍h chia̍pchia̍p niû théun, lâng chē ê só͘chāi tio̍h póchhî siākau kīlî téngténg, láusi̍t kóng chiahê lóng sī póhō͘ kakī, mài thoânjiám hō͘ pa̍tlâng, bô pānhoat tiong siōng hó ê siauke̍k ê pānhoat. Chekke̍k ê pānhoat sī siáⁿ? To̍h sī tán ū hāukó ê īhôngsiā giánkiù sêngkong the̍h chhutlâi èngiōng. Lán kóng che to̍hsī ū pānhoat ê pānhoat. Kóng"chù īhôngsiā " chin chē lâng thiaⁿ bô, nā kóng "īhông chù siā" tio̍h khah chē lâng thiaⁿ ū.

　　 Chhiansin bānkhó͘, sèkài kokkok ê īhôngsiā chiah giánhoat sêngkong ū hāukó, lán chènghú chhiansin bānkhó͘ chiah bétio̍h sò͘liōng iúhān chin pókùi ê īhôngsiā, tongjiân ū iusian sūnsī, biánhùi chūhùi ê chha’pia̍t. Ū chi̍t chióng lâng ū iuseng koân khiok keksoâiⁿsoâiⁿ, bô ài khì chù īhôngsiā, Náchhiūⁿ sehong kokka hiahê "hoán hônge̍k" ê gōnglâng. Chhiūⁿ Tionghôa Hângkhong ê kisu, chi̍tê nn̄gê saⁿê gō͘ê khakchín, lóng bô thiaⁿ in kóng ánchóaⁿ, itti̍t kàu káuê kisu ke nn̄gê kasio̍k khakchín, chiah chai thang kiaⁿ. Sìgoe̍h cha̍pjī tio̍h khàihòng hângkhong kongsi kicho͘ jînoân ēsái chù īhôngsiā, sī ánchóaⁿ kàu sìgoe̍h jīsì, Tióngêng Hângkhong ū 235 lâng chù・kòe, Tionghôa Hângkhong chiah 44 lâng chù・kòe īhôngsiā ? Iusian chù īhôngsiā, m̄nā sī iusian póhō͘ kakī mā iusian póhō͘ pa̍tlâng, te̍kpia̍t sī chhù・ni̍h ê lâng. Sī ánchóaⁿ bô ài khì chù? Líiû sī siáⁿ ? Káⁿ ēsái kā in khòaⁿchoh sī lēngchi̍tlūi "hoán hônge̍k" ê gōnglâng?

　　Ài, sèkài ná ū hiah chē hoántùi hônge̍k ê gōnglâng? (210430)

Pe̍h-ōe-jī-pán/白话字版

Ū chit khoán hoán-tùi hông-e̍k ê gōng-lâng!
　　 Hông-e̍k to̍h sī ī-hông kah siau-bia̍t pēⁿ-chèng ê thoân-jiám kah liû-hêng, to̍h-sī beh chīn-liōng kiám-chió tio̍h-pēⁿ ê lâng, khah chia̍p khòaⁿ-・tio̍h-・ê sī tùi-hù liû-hêng-pēⁿ, thoân-jiám-pēⁿ. Chit piàn liû-hêng choân sè-kài ê"Bú-hàn hì-iām" hiông-kài-kài, koh ok-chhih-chhih, kàu kin-nî (2021) sì-goe̍h jī-káu ûi-chí, choân sè-kài khak-chín chi̍t-ek sì-chheng káu-pah chhit-cha̍p-it bān peh-chheng peh-pah la̍k-cha̍p-la̍k lâng, sí-bông saⁿ-pah cha̍p-gō͘-bān saⁿ-chheng sì-pah cha̍p-káu lâng, khong-ho̍k peh-chheng la̍k-pah káu-cha̍p-chhit bān chi̍t-chheng nn̄g-pah gō͘-cha̍p sì lâng.

Kin-nî saⁿ-goe̍h jī-cha̍p, Au-chiu kúi-ê kok-ka tông-sî po̍k-hoat hoán-tùi hông-e̍k hān-chè ê sī-ui iû-hêng, in kóng sī ūi-tio̍h cheng-chhú chū-iû, tōa-siaⁿ hoah "hoán-tùi hông-e̍k", "hoán-tùi hông-e̍k hong siâⁿ", "kī-cho̍at chù ī-hông-siā", "hoán-tùi kòa chhùi-am", sī-ui iû-hêng ê lâng bē chió, Tek-kok lâm-pō͘ chi̍t-ê tōa siâⁿ ū nn̄g-bān lâng, Eng-kok Lûn-tun ū chheng gōa lâng, Sūi-sū kúi-ê siâⁿ-chhī tàu-・khí-・lâi ū gō͘-chheng gōa lâng, Hun-lân ū sì-pah gōa lâng, Austria Ûi-iā-la̍p ū chiâⁿ-chheng lâng. In ê kiōng-tông te̍k-sek sī, chin chió lâng kòa chhùi-am, oân-choân bô pó-chhî siā-kau kī-lî, sīm-chì bô lí-sèng khòaⁿ-tio̍h i-hō͘ jîn-oân khui chhùi hoah phah ! Nā-sī chhùi hoah "hoán-tùi hông-e̍k" e̍k-chêng to̍h ē piàn hó, lán tong-jiân chàn-sêng ēng hoah ê khah kín koh séng-la̍t. Sū-si̍t siōng m̄-sī án-ne, in saⁿ-goe̍h jī-cha̍p sī-ui iû-hêng hit kang, choân sè-kài sin cheng-ka khak-chín sì-cha̍p-la̍k bān káu-chheng chi̍t-pah gō͘-cha̍p-káu lâng, sí-bông lúi-chek nn̄g-pah la̍k-cha̍p-káu bān la̍k-chheng gō͘-pah cha̍p-saⁿ lâng, sì-cha̍p kang āu ê sì-goe̍h jī-káu chit kang, sin cheng-ka khak-chín peh-cha̍p-peh bān la̍k-chheng chhit-pah káu-cha̍p lâng, chēng-ka sì-cha̍p-it bān chhit-chheng la̍k-pah saⁿ-cha̍p it ê lâng, sí-bông lúi-chek chēng-ka sì-cha̍p-gō͘ bān la̍k-chheng káu bān lêng la̍k lâng.

　　 Lán Tâi-oân "Tiong-iong liû-hêng e̍k-chêng chí-hui tiong-sim" ē-sái kóng sī "ū chhùi kóng-kah bô nôa", chhiáⁿ ta̍k-ke tio̍h chia̍p ēng sat-bûn sé chhiú, chē kong-kiōng kau-thong kang-kū á-・sī lâng chē ê só͘-chāi tio̍h kòa chhùi-am, tio̍h chia̍p-chia̍p niû thé-un, lâng chē ê só͘-chāi tio̍h pó-chhî siā-kau kī-lî téng-téng, láu-si̍t kóng chiah-ê lóng sī pó-hō͘ ka-kī, mài thoân-jiám hō͘ pa̍t-lâng, bô pān-hoat tiong siōng hó ê siau-ke̍k ê pān-hoat. Chek-ke̍k ê pān-hoat sī siáⁿ? Tio̍h sī tán ū hāu-kó ê ī-hông-siā gián-kiù sêng-kong the̍h chhut-lâi èng-iōng. Lán kóng che to̍h-sī ū pān-hoat ê pān-hoat. Kóng"chù ī-hông-siā " chin chē lâng thiaⁿ bô, nā kóng "ī-hông chù siā" tio̍h khah chē lâng thiaⁿ ū.

　　 Chhian-sin bān-khó͘, sè-kài kok-kok ê ī-hông-siā chiah gián-hoat sêng-kong ū hāu-kó, lán chèng-hú chhian-sin bān-khó͘ chiah bé-tio̍h sò͘-liōng iú-hān chin pó-kùi ê ī-hông-siā, tong-jiân ū iu-sian sūn-sī, bián-hùi chū-hùi ê chha-pia̍t. Ū chi̍t chióng lâng ū iu-seng koân khiok kek-soâiⁿ-soâiⁿ, bô ài khì chù ī-hông-siā, Ná-chhiūⁿ se-hong kok-ka hiah-ê "hoán hông-e̍k" ê gōng-lâng. Chhiūⁿ Tiong-hôa hâng-khong ê ki-su, chi̍t-ê nn̄g-ê saⁿ-ê gō͘-ê khak-chín, lóng bô thiaⁿ in kóng án-chóaⁿ, it-ti̍t kàu káu-ê ki-su ke nn̄g-ê ka-sio̍k khak-chín, chiah chai thang kiaⁿ. Sì-goe̍h cha̍p-jī tio̍h khài-hòng hâng-khong kong-si ki-cho͘ jîn-oân ē-sái chù ī-hông-siā, sī án-chóaⁿ kàu sì-goe̍h jī-sì, Tióng-êng Hâng-khong ū 235 lâng chù-・kòe, Tiong-hôa Hâng-khong chiah 44 lâng chù-・kòe ī-hông-siā ? Iu-sian chù ī-hông-siā, m̄-nā sī iu-sian pó-hō͘ ka-kī mā iu-sian pó-hō͘ pa̍t-lâng, te̍k-pia̍t sī chhù-・ni̍h ê lâng. Sī án-chóaⁿ bô ài khì chù? Lí-iû sī siáⁿ ? Káⁿ ē-sái kā in khòaⁿ-choh sī lēng-chi̍t-lūi "hoán hông-e̍k" ê gōng-lâng?

　　Ài, sè-kài ná ū hiah chē hoán-tùi hông-e̍k ê gōng-lâng? (210430)


　　防疫tio̍h是预防kah消灭病症ê 传染kah流行，tio̍h是beh尽量减少tio̍h病ê 人，khahchia̍p看tio̍h ê 是对付流行病、传染病。Chit遍流行全世界ê 「武汉肺炎」雄kài-kài、koh恶chhih-chhih，到今年（2021）四月二九为止，全世界确诊一亿四千九百七十一万八千八百六十六人，死亡三百十五万三千四百十九人，康复八千六百九十七万一千二百五十四人。

今年三月二十，欧洲几个国家同时爆发反对防疫限制ê 示威游行，in讲是为tio̍h争取自由，大声喝「反对防疫」、「反对防疫封城」、「拒绝注预防射」、「反对挂嘴掩」，示威游行ê 人bē少：德国南部一个大城有两万人，英国伦敦有千gōa人，瑞士几个城市斗起来有五千gōa人，芬兰有四百gōa人，奥地利维也纳有成千人。Inê 共同特色是：真少人挂嘴掩、完全无保持社交距离，甚至无理性看tio̍h医护人员开嘴喝phah！若是嘴喝「反对防疫」疫情tio̍h会变好，咱当然赞成用喝ê khah紧koh省力。事实上m̄是按呢，in三月二十示威游行hit工，全世界新增加确诊四十六万九千一百五十九人，死亡累积两百六十九万六千五百十三人，四十工后ê 四月二九chit工，新增加确诊八十八万六千七百九十人，增加四十一万七千六百三十一个人，死亡累积增加四十五万六千九万零六人。

　　咱台湾「中央流行疫情指挥中心」会使讲是「有嘴讲kah无涎」，请逐个tio̍hchia̍p用雪文洗手、坐公共交通工具抑是人chēê 所在tio̍h挂嘴掩、tio̍h chia̍pchia̍p量体温、人chē ê 所在tio̍h保持社交距离等等，老实讲chiah-ê lóng是保护家己、mài传染hō͘别人，无办法中上好ê 消极ê 办法。积极ê 办法是啥？Tio̍h是等有效果ê 预防射研究成功the̍h出来应用。咱讲che tio̍h是有办法ê 办法。讲「注预防射」真chē人听无，若讲「预防注射」tio̍h khah chē人听有。

　　千辛万苦，世界各国ê 预防射才研发成功有效果，咱政府千辛万苦才买tio̍h数量有限真宝贵ê 预防射，当然有优先顺序、免费自费ê 差别。有一种人有优先权却激soâiⁿ-soâiⁿ，无爱去注预防射，Ná像西方国家hiah-ê「反防疫」ê 戆人。像中华航空ê 机师，一个两个三个五个确诊，lóng无听in讲按怎，一直到九个机师加两个家属确诊，才知thang惊。四月十二tio̍h开放航空公司机组人员会使注预防射，是按怎到四月二四，长荣航空有235人注过、中华航空才44人注过预防射？优先注预防射，m̄-nā是优先保护家己mā优先保护别人、特别是厝里ê 人。是按怎无爱去注？理由是啥？敢会使kā in看作是另一类「反防疫」ê 戆人？

　　Ài，世界ná有hiahchē反对防疫ê 戆人？ (210430)