《绿色短评》

 | | | 转寄

台湾英语m̄是美国英语！

作者 李南衡, ChoânTâijī/全台字 by Chng Hūiphêng 2023.08.13




Choânbîn Tâioânjī pán/全民台湾字版简称ChoânTâiJī

《 Le̍ksek toánphêng 》 Lí Lâmhêng

Tâioân Enggí m̄ sī Bíkok Enggí!

　　 Gō͘ cha̍p kúi tang chêng, góa tī Tâioân tē it keng Bíkok kóngkò kongsi siōngpan. Goán chin chē khehhō͘ sī Bíkok tī Tâioân ê pun kongsi. Kóngkò kongsi goânpún tio̍h ū chekjīm pangchō͘ khehhō͘ tī sinbûn mûithé hoatpiáu siausit. Gōakok khehhō͘ tûliáu iaukiû tī Tiongbûn mûithé hoatpò͘ kongsi kok chióng siausit ígōa, tongjiân hibāng ētàng tī “China Post” kah “ China News” tongsî nn̄g hūn Engbûn pòchóa hoatpò͘ sinbûn kó. Goán thâuke Chîn Khái siansiⁿ Bíkok liûo̍h・ê, i kah ta̍k keng Bíkok kongsi ê hūchekjîn thólūn tāichì, khuihōe ahsī pòkò kui nî ê kóngkò kèōe lóng bô būntê. Tānsī goán kongsi ū chhiàⁿ chi̍t ūi Bíkok lāusu múikang lâi kongsi chi̍t chōa, goán kā siá hó ê Tiongbûn sinbûn kó ēng Enggí káisoeh hō͘ i thiaⁿ, i chiah siá chò Engbûn sinbûn kó kau hō͘ goán thâuke Chîn khái siansiⁿ kòe ba̍k. Góa bat mn̄g Chîn・siansiⁿ, sī ánchóaⁿ lí bô ài kakī siá leh? i chhiòchhiòá kóng, lán siá ê Tâioân Enggí ū sî ē siá liáu bô tio̍h bī, gōakok kongsi ê Engbûn sinbûn kó m̄nā Tâioân ê Bíkok thâuke ē khòaⁿ, tōapō͘hūn lóng ē kià tńgkhì Bíkok chóng kongsi. Nāsī siá liáu bô hósè, m̄nā lán kongsi ê bīnchú bô liáuliáu, sīmchì Tâioân ê bīnchú mā sàutē. Góa ū chi̍t piàn kah hit ūi Bíkok lāusu ōesian, i chhiò kóng, i chiok phòeho̍k Tâioân ha̍kseng. I kóng i ū chítō kúi ê tāiha̍k pitgia̍pseng Engbûn siáchok, in siá・ê bô chi̍t ūi sī ū Engbûn bûnhoat ê chhògō͘, tānsī kui phiⁿ bûn tha̍k・khílâi m̄ sī Enggí, inūi goán Bíkok lâng bô lâng ánne kóng, lí ánne kóng bô lâng chaiiáⁿ lí teh kóng siáⁿ, jîchhiáⁿ chin chē iōnggí sī ū Bíkok bûnhòa ê pōekéng kah si̍pkoàn ēnghoat, lí nā siūⁿ kóng chiàu jītián ê káisoeh ēng chit jī chit kù tio̍h bô būntê, óngóng ē ínkhí gō͘hōe sīmchì jiá chhut tōa tāichì.

Pòaⁿ sèkí kòeliáu, iûgoân ū lâng hoān tio̍h Tâioân Enggí ê chhògō͘, chin khósioh.

　　 Chhitgoe̍h té, Bînchiòngtóng ê Engbûn koaⁿhong bāngchām thui chhut soánchiàn piaugí “VOTE WHITE, VOTE RIGHT”, i ê ìsù engkai sī kóng,"phiò tâu pe̍hsek le̍kliōng, phiò tâu chèngkhak ê lâng". Nāsī kanta siá Tiongbûn, tongjiân bô būntê. Tānsī Engbûn koaⁿhong bāngchām siá Engbûn piaugí, tio̍h ài khólū Bíkok bûnhòa pōekéng. Chhitgoe̍h saⁿcha̍p ēpo͘, chù Tâi Bíkok chek chūiû kìchiá 赫尔（Erin Hale）tī Twitter hoat bûn kóng, Bînchiòngtóng ê kháuhō kah Bíkok “Pe̍hlâng chìsiōng chúgī chèngtóng" ê kháuhō chhaputto kāngkhoán. 赫尔 piáusī, i liáukái Tâioân chèngtóng tiāⁿtiāⁿ ēng sek choh tāipiáu, chhiūⁿkóng"nâsek" kah "le̍ksek", i mā ētàng líkái Tâioân Bînchiòngtóng chitê ànlē. Tānsī chitê kháuhō tùi Bíkok lâng lâi kóng iûgoân ū khah bínkám. 赫尔 thêkhí 1958 nî chhòngli̍p ê "Bíkok pe̍hlâng chìsiōng chúgī chèngtóng", in tī kēngsoán hit tongsî ê kháuhō tio̍h sī “VOTE RIGHT, VOTE WHITE, VOTE STATES' RIGHTS” In íkeng tī 1987 nî káisàn. Bāngâng thoânthé "Pahlêngkó NEWS" tī bīnchheh téngbīn hoat bûn, chí Bînchiòngtóng tī Engbûn koaⁿhong bāngchām thui chhut soán chiàn piaugí “VOTE WHITE, VOTE RIGHT”, tùi Bînchiòngtóng bô se̍ksāi ê gōakoklâng lâi kóng, chin iôngī gō͘kái choh "phiò tâu pe̍hlâng, phiò tâu iū phài". Chitkù Engbûn piaugí Bíkok "SaⁿKtóng" ê sekchhái siuⁿ bêng.

Bînchiòngtóng íkeng kā chit kù Engbûn piaugí the̍h tiāu, Koa Bûntiat chitmá chiah chaiiáⁿ goânlâi ū "bûnhòa chhaī". Āutī āukak chóng・sī pí putti putkak ū khah hó. (230804)

Chù, 赫尔　chhiáⁿ liām Hôagí


Pe̍h-ōe-jī-pán/白话字版


《 Le̍k-sek toán-phêng 》 Lí Lâm-hêng

Tâi-oân Eng-gí m̄ sī Bí-kok Eng-gí!

　　 Gō͘ cha̍p kúi tang chêng, góa tī Tâi-oân tē it keng Bí-kok kóng-kò kong-si siōng-pan. Goán chin chē kheh-hō͘ sī Bí-kok tī Tâi-oân ê pun kong-si. Kóng-kò kong-si goân-pún tio̍h ū chek-jīm pang-chō͘ kheh-hō͘ tī sin-bûn mûi-thé hoat-piáu siau-sit. Gōa-kok kheh-hō͘ tû-liáu iau-kiû tī Tiong-bûn mûi-thé hoat-pò͘ kong-si kok chióng siau-sit í-gōa, tong-jiân hi-bāng ē-tàng tī “China Post” kah “ China News” tong-sî nn̄g hūn Eng-bûn pò-chóa hoat-pò͘ sin-bûn kó. Goán thâu-ke Chîn Khái sian-siⁿ Bí-kok liû-o̍h-・ê, i kah ta̍k keng Bí-kok kong-si ê hū-chek-jîn thó-lūn tāi-chì, khui-hōe ah-sī pò-kò kui nî ê kóng-kò kè-ōe lóng bô būn-tê. Tān-sī goán kong-si ū chhiàⁿ chi̍t ūi Bí-kok lāu-su múi-kang lâi kong-si chi̍t chōa, goán kā siá hó ê Tiong-bûn sin-bûn kó ēng Eng-gí kái-soeh hō͘ i thiaⁿ, i chiah siá chò Eng-bûn sin-bûn kó kau hō͘ goán thâu-ke Chîn khái sian-siⁿ kòe ba̍k. Góa bat mn̄g Chîn-・sian-siⁿ, sī án-chóaⁿ lí bô ài ka-kī siá leh? i chhiò-chhiò-á kóng, lán siá ê Tâi-oân Eng-gí ū sî ē siá liáu bô tio̍h bī, gōa-kok kong-si ê Eng-bûn sin-bûn kó m̄-nā Tâi-oân ê Bí-kok thâu-ke ē khòaⁿ, tōa-pō͘-hūn lóng ē kià tńg-khì Bí-kok chóng kong-si. Nā-sī siá liáu bô hó-sè, m̄-nā lán kong-si ê bīn-chú bô liáu-liáu, sīm-chì Tâi-oân ê bīn-chú mā sàu-tē. Góa ū chi̍t piàn kah hit ūi Bí-kok lāu-su ōe-sian, i chhiò kóng, i chiok phòe-ho̍k Tâi-oân ha̍k-seng. I kóng i ū chí-tō kúi ê tāi-ha̍k pit-gia̍p-seng Eng-bûn siá-chok, in siá-・ê bô chi̍t ūi sī ū Eng-bûn bûn-hoat ê chhò-gō͘, tān-sī kui phiⁿ bûn tha̍k-・khí-lâi m̄ sī Eng-gí, in-ūi goán Bí-kok lâng bô lâng án-ne kóng, lí án-ne kóng bô lâng chai-iáⁿ lí teh kóng siáⁿ, jî-chhiáⁿ chin chē iōng-gí sī ū Bí-kok bûn-hòa ê pōe-kéng kah si̍p-koàn ēng-hoat, lí nā siūⁿ kóng chiàu jī-tián ê kái-soeh ēng chit jī chit kù tio̍h bô būn-tê, óng-óng ē ín-khí gō͘-hōe sīm-chì jiá chhut tōa tāi-chì.

Pòaⁿ sè-kí kòe-liáu, iû-goân ū lâng hoān tio̍h Tâi-oân Eng-gí ê chhò-gō͘, chin khó-sioh.

　　 Chhit-goe̍h té, Bîn-chiòng-tóng ê Eng-bûn koaⁿ-hong bāng-chām thui chhut soán-chiàn piau-gí “VOTE WHITE, VOTE RIGHT”, i ê ì-sù eng-kai sī kóng,"phiò tâu pe̍h-sek le̍k-liōng, phiò tâu chèng-khak ê lâng". Nā-sī kan-ta siá Tiong-bûn, tong-jiân bô būn-tê. Tān-sī Eng-bûn koaⁿ-hong bāng-chām siá Eng-bûn piau-gí, tio̍h ài khó-lū Bí-kok bûn-hòa pōe-kéng. Chhit-goe̍h saⁿ-cha̍p ē-po͘, chù Tâi Bí-kok chek chū-iû kì-chiá 赫尔（Erin Hale）tī Twitter hoat bûn kóng, Bîn-chiòng-tóng ê kháu-hō kah Bí-kok “Pe̍h-lâng chì-siōng chú-gī chèng-tóng" ê kháu-hō chha-put-to kāng-khoán. 赫尔 piáu-sī, i liáu-kái Tâi-oân chèng-tóng tiāⁿ-tiāⁿ ēng sek choh tāi-piáu, chhiūⁿ-kóng"nâ-sek" kah "le̍k-sek", i mā ē-tàng lí-kái Tâi-oân Bîn-chiòng-tóng chit-ê àn-lē. Tān-sī chit-ê kháu-hō tùi Bí-kok lâng lâi kóng iû-goân ū khah bín-kám. 赫尔 thê-khí 1958 nî chhòng-li̍p ê "Bí-kok pe̍h-lâng chì-siōng chú-gī chèng-tóng", in tī kēng-soán hit tong-sî ê kháu-hō tio̍h sī “VOTE RIGHT, VOTE WHITE, VOTE STATES' RIGHTS” In í-keng tī 1987 nî kái-sàn. Bāng-âng thoân-thé "Pah-lêng-kó NEWS" tī bīn-chheh téng-bīn hoat bûn, chí Bîn-chiòng-tóng tī Eng-bûn koaⁿ-hong bāng-chām thui chhut soán chiàn piau-gí “VOTE WHITE, VOTE RIGHT”, tùi Bîn-chiòng-tóng bô se̍k-sāi ê gōa-kok-lâng lâi kóng, chin iông-ī gō͘-kái choh "phiò tâu pe̍h-lâng, phiò tâu iū phài". Chit-kù Eng-bûn piau-gí Bí-kok "Saⁿ-K-tóng" ê sek-chhái siuⁿ bêng.

Bîn-chiòng-tóng í-keng kā chit kù Eng-bûn piau-gí the̍h tiāu, Koa Bûn-tiat chit-má chiah chai-iáⁿ goân-lâi ū "bûn-hòa chha-ī". Āu-tī āu-kak chóng-・sī pí put-ti put-kak ū khah hó. (230804)

Chù, 赫尔　chhiáⁿ liām Hôa-gí





　　五十几冬前，我tī台湾第一间美国广告公司上班。阮真chē客户是美国tī台湾ê分公司。广告公司原本tio̍h有责任帮助客户tī新闻媒体发表消息。外国客户除了要求tī中文媒体发布公司各种消息以外，当然希望ētàng tī“China Post”kah“ China News”当时两份英文报纸发布新闻稿。阮头家秦凯先生美国留学ê，伊kahta̍k间美国公司ê负责人讨论tāi-chì、开会ah是报告归年ê广告计画lóng无问题。但是阮公司有chhiàⁿ一位美国老师每工来公司一chōa，阮kā写好ê中文新闻稿用英语解说hō͘伊听，伊才写作英文新闻稿交hō͘阮头家秦凯先生过目。我bat问秦先生，是按怎你无爱家己写咧？伊笑笑á讲，咱写ê台湾英语有时ē写了无tio̍h味，外国公司ê英文新闻稿m̄-nā台湾ê美国头家ē看，大部分lóngē寄转去美国总公司。若是写了无好势，m̄-nā咱公司ê面子无了了，甚至台湾ê面子mā扫地。我有一遍kah hit位美国老师话仙，伊笑讲，伊足佩服台湾学生。伊讲伊有指导几个大学毕业生英文写作，in写・ê无一位是有英文文法ê错误，但是归篇文读起来m̄是英语，因为阮美国人无人按呢讲，你按呢讲无人知影你teh讲啥，而且真chē用语是有美国文化ê背景kah习惯用法，你若想讲照字典ê解说用chit字chit句tio̍h无问题，往往ē引起误会甚至惹出大tāi-chì。

半世纪过了，犹原有人犯tio̍h台湾英语ê错误，真可惜。

　　七月底，民众党ê英文官网推出选战标语“VOTE WHITE，VOTE RIGHT”，伊ê意思应该是讲：「票投白色力量，票投正确ê人」。若是kan-ta写中文，当然无问题。但是英文官网写英文标语，tio̍h爱考虑美国文化背景。七月三十下晡，驻台美国籍自由记者赫尔（Erin Hale）tīTwitter发文讲，民众党ê口号kah美国「白人至上主义政党」ê口号差不多仝款。赫尔表示，伊了解台湾政党tiāⁿ-tiāⁿ用色作代表，像讲「蓝色」kah「绿色」，伊māētàng理解台湾民众党chit-ê案例。但是chit-ê口号对美国人来讲犹原有khah敏感。赫尔提起1958年创立ê「美国白人至上主义政党」，in tī竞选hit当时ê口号tio̍h是“VOTE RIGHT，VOTE WHITE，VOTE STATES' RIGHTS”In已经tī 1987年解散。网红团体「百灵果NEWS」tī面册顶面发文，指民众党tī英文官网推出选战标语“VOTE WHITE，VOTE RIGHT”，对民众党无熟似ê外国人来讲，真容易误解作「票投白人，票投右派」。Chit句英文标语美国「三K党」ê色彩siuⁿ明。

民众党已经kā chit句英文标语the̍h掉，柯文哲chit-má才知影原来有「文化差异」。后知后觉总是比不知不觉有khah好。 (230804)

注：赫尔　　请念华语