《绿色短评》

 | | | 转寄

任何人lóng m̄是一粒孤岛！

作者 李南衡, ChoânTâijī/全台字 by Chng Hūiphêng 2023.07.02

Choânbîn Tâioânjī pán/全民台湾字版简称ChoânTâiJī

《 Le̍ksek toánphêng 》 Lí Lâmhêng

　　　　　　　　　 Jīmhô lâng lóng m̄ sī chi̍t lia̍p ko͘tó! 　

La̍kcha̍p kúi nî chêng tha̍k Tanghái Tāiha̍k ê sî, ū chi̍t ūi gōakok lāusu kà goán chhiùⁿ chi̍t siú koa, 《 Jīmhô lâng lóng m̄ sī chi̍t lia̍p ko͘tó 》(No Man is an Island) ēkìtit koasû kóng,"jīmhô lâng lóng m̄ sī chi̍t lia̍p ko͘tó, jīmhô lâng lóng bô ko͘toaⁿ. Pa̍t lâng ê hoaⁿhí sī góa ê hoaⁿhí, pa̍t lâng ê pisiong mā sī góa ê pisiong. Ta̍kê hō͘siong suiàu, póhō͘ lí tio̍h sī chiàukò͘ góa kakī, ta̍kê náchhiūⁿ hiaⁿtī, ta̍kê lóng sī pêngiú."

　　 Jīmhô lâng lóng m̄ sī chi̍t lia̍p ko͘tó, hôhòng chi̍tê kokka.

　　2022 nî jīgoe̍h jīsì, Gôlô chìnkun chhimlio̍k kehpiah kok 乌克兰 kàu taⁿ íkeng sìpah gōa kang, Gôlô tútú phah 乌克兰ê thâu chi̍t kò͘ goe̍h, 乌克兰 ko͘toaⁿ hùnchiàn náchhiūⁿ bô lâng chhah i, tán kàu Bíkok téng Pakiok kokka khaisí oânchō͘ kok chióng sinhêng búkhì chongpī liáuāu, 乌克兰 chiah sūkhì tōachín, jú chiàn jú ióng. Bô pòaⁿ nî, lán chhian siūⁿ bān siūⁿ mā siūⁿ bē kàu chit tiûⁿ chiàncheng ē hō͘ Huichiu kúi ê kokka aipē kiòbó. Inūi chiàncheng tìsú 乌克兰chitê sèkài niûchhng bô hoattō͘ chhutkháu niûsi̍t khì Huichiu. Hókachài, kūnî chhitgoe̍h jījī, Liânha̍pkok, Gôlô, Thó͘níkî kah 乌克兰 ū chhioksêng "O͘hái kokmi̍h chhiònggī", ínchún kengiû O͘hái "háisiōng jîntō chúgī hānglō͘", ùi 乌克兰ê saⁿ ê chúiàu kángkháu hiòng sèkài kok tē chhutkháu kokmi̍h kah kîtha chia̍hmi̍h. Ū siókhóa oān kái pō͘hūn aple̍k, tānsī Gôlô Phûteng chóngthóng itchài àmsī bô beh koh kèsio̍k. Ùi ánne lán chaiiáⁿ 乌克兰 goânpún tio̍h m̄ sī chi̍tê ko͘toaⁿ ê kokka, ū chin chē Huichiu kokka tánthāi i ê niûsi̍t kiòngèng.

　　 La̍kgoe̍h cha̍psì, Huichiu Saiásoaⁿ Bío (Julius Bio) chóngthóng ho͘io̍k GôO͘ sianghong kiōngtông ló͘le̍k kiatsok chiàncheng, chit tiûⁿ chiàncheng íkeng tìsú Huichiu tōapō͘hūn tēkhu ê chia̍hmi̍h kèsiàu tōa khí. Kiⁿî beh piàⁿliânjīm ê Bío chóngthóng, pí siáⁿ lâng to khah koansim koklāi ê kengchè úntēng. La̍kgoe̍h cha̍pla̍k, iû 塞内加尔chóngthóng 萨尔kah Lamhui chóngthóng 拉马福萨chhōa thoân ê Huichiu hôpêng tāipiáu thoân kàu 乌克兰, sêngoân paukoat Lamhui, 塞内加尔, 尚比亚, 葛摩 liânbêng ê chóngthóng kah 乌干达, Aigi̍p téng kok ê kokip koaⁿoân. In pe kàu 基辅 liáuāu, 乌克兰 seng anpâi in chiânóng布查chhinba̍k khòaⁿ Gôlô kun tô͘sat ê chèngkì, jiânāu chiah kah泽伦斯基 chóngthóng hōetâm. La̍kgoe̍h cha̍pla̍k khah òaⁿ choán óng Gôlô 圣彼得堡, la̍kgoe̍h cha̍pchhit kah Gôlô chóngthóng Phûteng hōetâm. Chiahê Huichiu léngtōjîn ho͘io̍k thàukòe gōakau chhiútōaⁿ hôpêng tâmphòaⁿ lâi káikoat O͘Gô chhiongtu̍t, tī chho͘pō͘ kaitōaⁿ ē thêchhut chi̍t hēlia̍t "sìnjīm kiànli̍p chhòsi", paukoat ho͘io̍k Gôlô thiat kun, íki̍p káitû tùi Gôlô ê chèchhâi. Bôêng choh in bôêng, tānsī lán siongsìn in chit piàn ê sêngkó iúhān.

Goânpún tī O͘Gô chiàncheng tiong itti̍t póchhî tiongli̍p ê Huichiu kokka, ná ē siochio khì 乌克兰kah Gôlô chò hôpêng sùchiá leh? tongjiân sī ūitio̍h kakī ê jînbîn sengoa̍h. In O͘Gô chiàncheng kā choânkiû niûsi̍t kiòngèng lońg phah loān khì, chia̍hmi̍h kèsiàu khíkè jú hiông, tìsú Huichiu goânpún tio̍h ū ê iaugō gûiki koh khah giâmtiōng.

Jīmhô lâng lóng m̄ sī chi̍t lia̍p ko͘tó, jīmhô kokka mā bô engkai ko͘toaⁿ, góa bô ê bu̍tchu lí bē góa, lí bô ê bu̍tchu góa kiòngèng hō͘ lí, kok kah kok chi kan hôpêng tàutīn káⁿ m̄ sī chiâⁿ hó?

Jīmhô lâng lóng m̄ sī chi̍t lia̍p ko͘tó, jīmhô kokka mā bô engkai ko͘toaⁿ! 　　(230622)


Chù,乌克兰　塞内加尔　萨尔　拉马福萨　尚比亚 葛摩　基辅 布查 泽伦斯基　　 chhiáⁿ liām Hôagí


Pe̍h-ōe-jī-pán/白话字版


《 Le̍k-sek toán-phêng 》 Lí Lâm-hêng

　　　　　　　　　 Jīm-hô lâng lóng m̄ sī chi̍t lia̍p ko͘-tó! 　

La̍k-cha̍p kúi nî chêng tha̍k Tang-hái Tāi-ha̍k ê sî, ū chi̍t ūi gōa-kok lāu-su kà goán chhiùⁿ chi̍t siú koa, 《 Jīm-hô lâng lóng m̄ sī chi̍t lia̍p ko͘-tó 》(No Man is an Island) ē-kì-tit koa-sû kóng,"jīm-hô lâng lóng m̄ sī chi̍t lia̍p ko͘-tó, jīm-hô lâng lóng bô ko͘-toaⁿ. Pa̍t lâng ê hoaⁿ-hí sī góa ê hoaⁿ-hí, pa̍t lâng ê pi-siong mā sī góa ê pi-siong. Ta̍k-ê hō͘-siong su-iàu, pó-hō͘ lí tio̍h sī chiàu-kò͘ góa ka-kī, ta̍k-ê ná-chhiūⁿ hiaⁿ-tī, ta̍k-ê lóng sī pêng-iú."

　　 Jīm-hô lâng lóng m̄ sī chi̍t lia̍p ko͘-tó, hô-hòng chi̍t-ê kok-ka.

　　2022 nî jī-goe̍h jī-sì, Gô-lô chìn-kun chhim-lio̍k keh-piah kok 乌克兰 kàu taⁿ í-keng sì-pah gōa kang, Gô-lô tú-tú phah 乌克兰ê thâu chi̍t kò͘ goe̍h, 乌克兰 ko͘-toaⁿ hùn-chiàn ná-chhiūⁿ bô lâng chhah i, tán kàu Bí-kok téng Pak-iok kok-ka khai-sí oân-chō͘ kok chióng sin-hêng bú-khì chong-pī liáu-āu, 乌克兰 chiah sū-khì tōa-chín, jú chiàn jú ióng. Bô pòaⁿ nî, lán chhian siūⁿ bān siūⁿ mā siūⁿ bē kàu chit tiûⁿ chiàn-cheng ē hō͘ Hui-chiu kúi ê kok-ka ai-pē kiò-bó. In-ūi chiàn-cheng tì-sú 乌克兰chit-ê sè-kài niû-chhng bô hoat-tō͘ chhut-kháu niû-si̍t khì Hui-chiu. Hó-ka-chài, kū-nî chhit-goe̍h jī-jī, Liân-ha̍p-kok, Gô-lô, Thó͘-ní-kî kah 乌克兰 ū chhiok-sêng "O͘-hái kok-mi̍h chhiòng-gī", ín-chún keng-iû O͘-hái "hái-siōng jîn-tō chú-gī hāng-lō͘", ùi 乌克兰ê saⁿ ê chú-iàu káng-kháu hiòng sè-kài kok tē chhut-kháu kok-mi̍h kah kî-tha chia̍h-mi̍h. Ū sió-khóa oān kái pō͘-hūn ap-le̍k, tān-sī Gô-lô Phû-teng chóng-thóng it-chài àm-sī bô beh koh kè-sio̍k. Ùi án-ne lán chai-iáⁿ 乌克兰 goân-pún tio̍h m̄ sī chi̍t-ê ko͘-toaⁿ ê kok-ka, ū chin chē Hui-chiu kok-ka tán-thāi i ê niû-si̍t kiòng-èng.

　　 La̍k-goe̍h cha̍p-sì, Hui-chiu Sai-á-soaⁿ Bí-o (Julius Bio) chóng-thóng ho͘-io̍k Gô-O͘ siang-hong kiōng-tông ló͘-le̍k kiat-sok chiàn-cheng, chit tiûⁿ chiàn-cheng í-keng tì-sú Hui-chiu tōa-pō͘-hūn tē-khu ê chia̍h-mi̍h kè-siàu tōa khí. Kin-nî beh piàⁿliân-jīm ê Bí-o chóng-thóng, pí siáⁿ lâng to khah koan-sim kok-lāi ê keng-chè ún-tēng. La̍k-goe̍h cha̍p-la̍k, iû 塞内加尔chóng-thóng 萨尔kah Lamhui chóng-thóng 拉马福萨chhōa thoân ê Hui-chiu hô-pêng tāi-piáu thoân kàu 乌克兰, sêng-oân pau-koat Lamhui, 塞内加尔, 尚比亚, 葛摩 liân-bêng ê chóng-thóng kah 乌干达, Ai-gi̍p téng kok ê ko-kip koaⁿ-oân. In pe kàu 基辅 liáu-āu, 乌克兰 seng an-pâi in chiân-óng布查chhin-ba̍k khòaⁿ Gô-lô kun tô͘-sat ê chèng-kì, jiân-āu chiah kah泽伦斯基 chóng-thóng hōe-tâm. La̍k-goe̍h cha̍p-la̍k khah òaⁿ choán óng Gô-lô 圣彼得堡, la̍k-goe̍h cha̍p-chhit kah Gô-lô chóng-thóng Phû-teng hōe-tâm. Chiah-ê Hui-chiu léng-tō-jîn ho͘-io̍k thàu-kòe gōa-kau chhiú-tōaⁿ hô-pêng tâm-phòaⁿ lâi kái-koat O͘-Gô chhiong-tu̍t, tī chho͘-pō͘ kai-tōaⁿ ē thê-chhut chi̍t hē-lia̍t "sìn-jīm kiàn-li̍p chhò-si", pau-koat ho͘-io̍k Gô-lô thiat kun, í-ki̍p kái-tû tùi Gô-lô ê chè-chhâi. Bô-êng choh in bô-êng, tān-sī lán siong-sìn in chit piàn ê sêng-kó iú-hān.

Goân-pún tī O͘-Gô chiàn-cheng tiong it-ti̍t pó-chhî tiong-li̍p ê Hui-chiu kok-ka, ná ē sio-chio khì 乌克兰kah Gô-lô chò hô-pêng sù-chiá leh? tong-jiân sī ūi-tio̍h ka-kī ê jîn-bîn seng-oa̍h. In O͘-Gô chiàn-cheng kā choân-kiû niû-si̍t kiòng-èng lońg phah loān khì, chia̍h-mi̍h kè-siàu khí-kè jú hiông, tì-sú Hui-chiu goân-pún tio̍h ū ê iau-gō gûi-ki koh khah giâm-tiōng.

Jīm-hô lâng lóng m̄ sī chi̍t lia̍p ko͘-tó, jīm-hô kok-ka mā bô eng-kai ko͘-toaⁿ, góa bô ê bu̍t-chu lí bē góa, lí bô ê bu̍t-chu góa kiòng-èng hō͘ lí, kok kah kok chi kan hô-pêng tàu-tīn káⁿ m̄ sī chiâⁿ hó?

Jīm-hô lâng lóng m̄ sī chi̍t lia̍p ko͘-tó, jīm-hô kok-ka mā bô eng-kai ko͘-toaⁿ! 　　(230622)


Chù,乌克兰　塞内加尔　萨尔　拉马福萨　尚比亚 葛摩　基辅 布查 泽伦斯基　　 chhiáⁿ liām Hôa-gí



六十几年前读东海大学ê时，有一位外国老师教阮唱一首歌：《任何人lóng m̄是一粒孤岛》（No Man is an Island）会记得歌词讲：「任何人lóng m̄是一粒孤岛，任何人lóng无孤单。别人ê欢喜是我ê欢喜，别人ê悲伤mā是我ê悲伤。Ta̍k-ê互相需要，保护你tio̍h是照顾我家己，ta̍k-ê ná像兄弟，ta̍k-ê lóng是朋友。」

　　任何人lóng m̄是一粒孤岛，何况一个国家。

　　2022年二月二四，俄罗进军侵略隔壁国乌克兰到taⁿ已经四百外工，俄罗抵抵拍乌克兰ê头一个月，乌克兰孤单奋战ná像无人插伊，等到美国等北约国家开始援助各种新型武器装备了后，乌克兰才士气大振、愈战愈勇。无半年，咱千想万想mā想bē到chit场战争ē hō͘非洲几个国家哀父叫母。因为战争致使乌克兰chit-ê世界粮仓无法度出口粮食去非洲。好佳哉，旧年七月二二，联合国、俄罗、土耳其kah乌克兰有促成「黑海谷物倡议」，允准经由黑海「海上人道主义巷路」，ùi乌克兰ê三个主要港口向世界各地出口谷物kah其他食物。有小khóa缓解部分压力，但是俄罗浮丁总统一再暗示无beh koh继续。Ùi án-ne咱知影乌克兰原本tio̍h m̄是一个孤单ê国家，有真chē非洲国家等待伊ê粮食供应。

　　六月十四，非洲狮子山比奥（Julius Bio）总统呼吁俄乌双方共同努力结束战争，这场战争已经致使非洲大部分地区ê食物价数大起。今年beh拼连任ê比奥总统，比啥人都khah关心国内ê经济稳定。六月十六，由塞内加尔总统萨尔kah南非总统拉马福萨chhōa团ê非洲和平代表团到乌克兰，成员包括南非、塞内加尔、尚比亚、葛摩联盟ê总统kah乌干达、埃及等国ê高级官员。In飞到基辅了后，乌克兰先安排in前往布查亲目看俄罗军屠杀ê证据，然后才kah泽伦斯基总统会谈。六月十六khah òaⁿ转往俄罗圣彼得堡，六月十七kah俄罗总统浮丁会谈。Chiah-ê非洲领导人呼吁透过外交手段和平谈判来解决乌俄冲突，tī初步阶段会提出一系列「信任建立措施」，包括呼吁俄罗撤军，以及解除对俄罗ê制裁。无闲作in无闲，但是咱相信in chit遍ê成果有限。

原本tī乌俄战争中一直保持中立ê非洲国家，ná ē相招去乌克兰kah俄罗做和平使者咧？当然是为tio̍h家己ê人民生活。因乌俄战争kā全球粮食供应lońg拍乱去，食物价数起价愈雄，致使非洲原本tio̍h有ê枵饿危机koh khah严重。

任何人lóng m̄是一粒孤岛，任何国家mā无应该孤单，我无ê物资你卖我，你无ê物资我供应hō͘你，国kah国之间和平斗阵敢m̄是chiâⁿ好？ 任何人lóng m̄是一粒孤岛，任何国家mā无应该孤单！　　(230622)


注：乌克兰　塞内加尔　萨尔　拉马福萨　尚比亚　葛摩　基辅　布查　泽伦斯基　　请念华语