《绿色短评》

 | | | 转寄

中国已经成作世界上大ê「记者监狱」！

作者 李南衡, ChoânTâijī/全台字 by Chng Hūiphêng 2023.05.21




Choânbîn Tâioânjī pán/全民台湾字版简称ChoânTâiJī

《 Le̍ksek toánphêng 》　 Lí Lâmhêng

Tiongkok íkeng chiâⁿchoh sèkài siōng tōa ê "kìchiá kaⁿga̍k"!

Gō͘goe̍h chhecha̍p sinbûn pòtō, O͘GÔ chiàncheng chìnhêng 1 nî gōalâi, íkeng ū kúi miâ sinbûn kìchiá tī chiânsòaⁿ chháihóng ê sî síbông, chhekáu ”Hoatsinsiā” chíchhut, chhekáu ”Hoatsinsiā” lipiáⁿ kìchiá Sohteng tī 乌克兰 tangpō͘ siâⁿchhī Pahomuto hūkīn hō͘ hóechìⁿtôaⁿ tôaⁿ tio̍h sin bông, chiah 32 hòe. Sinbûn kìchiá sī ánchóaⁿ tio̍h kā koansim? inūi bôlūn sī choh hongthai, im tōachúi, tōa tē・tāng kok chióng thianchai tē piàn, á・sī chiàncheng tōnglōan, á・sī puthēng sūkiāⁿ hoatseng, sinbûn kìchiá lóng sī cháu tī siōng thâuchêng, bō͘ tio̍h seⁿ miā gûihiám, kā tēit chhiú siōng sin, siōng chèngkhak ê pòtō sàng kàu oa̍t thiaⁿ tāichiòng ê bīnchêng.

Gō͘goe̍h chhesaⁿ sī sèkài sinbûn chūiû ji̍t,"bô kokkài kìchiá cho͘chit" koansim choân sèkài sinbûn kìchiá sī m̄ sī ētàng chūiû chháihóng kah pòtō sinbûn. Kiⁿî hoatpò͘ ê “2023 sinbûn chūiû chí sò͘ “ pòkò. Tâioân tī 180 ê kokka・nih pâi tī tē 35 miâ, pí kūnî seng 3 miâ, mā sī Achiu ê tē 1 miâ."Chúnkóng pâi miâ seng koân, pēng m̄ sī tāipiáu Tâioân sinbûn koh khah chūiû ah." Bô kokkài kìchiá Tanga pānsūchhù chiphêngtiúⁿ Àibîâng (Cédric Alviani) kéngkò, Tâioân chèngtī lióngke̍khòa ê chênghóng iûgoân chûnchāi, jîchhiáⁿ tiāⁿtiāⁿ hoatseng "inūi chèngtī li̍ptiûⁿ bô kâng soah lâi niúkhiok sūsi̍t". I jīnûi che ē hónggāi tio̍h oa̍t thiaⁿ tāichiòng chiapchhiok bô kàu khehkoan, kongchèng ê chusìn, mā sī tùi Tâioân sinbûn chūiû chìnpō͘ ê chi̍t tōa chó͘gāi. Àibîâng mā chíchhut, Tâioân mûithé ūitio̍h "chhiúⁿ kín", tēitsòaⁿ kìchiá tiāⁿtiāⁿ bô chhionghun sîkan chhâ chèng, pianchi̍ptâi mā bô kò͘siú hósè, sī Tâioân itti̍t chûnchāi ê būntê. Àibîâng chíchhut, Tâioân suijiân tī Achiu pâi thâu miâ, tānsī iáu ū chin tōa ê chìnpō͘ khongkan.

　　Chitê chísò͘ sī kinkì chèngtī, kengchè, li̍phoat, siāhōe bûnhòa kah anchoân téng gō͘ hongbīn chìnhêng pêngpun. 挪威koh chi̍tpiàn tē 1 miâ, 爱尔兰ùi kūnî tē 6 miâ seng kàu kiⁿî tē 2 miâ, 丹麦 poa̍h chi̍t ūi piàn tē 3 miâ. Kîtha sehong kokka, Canada tē 15 miâ, Tekkok tē 21 miâ, Hoatkok tē 24 miâ, Engkok tē 26 miâ, Bíkok tē 45 miâ, chiànhóe hē ê 乌克兰, ùi 106 miâ thiàu seng kàu tē 79 miâ; kauchiàn ê Gôlô lo̍h 9 miâ, piàn choh tē 164 miâ.

"Bô kokkài kìchiá cho͘chit" kā sinbûn chūiû chísò͘ punchoh, "chiâⁿ hó","hó","ū būntê","chha","ke̍k chha" téng 5 ê tán kip. Àibîâng tùi choânkiû sinbûn chūiû hoattián piáusī hoânló, tī 180 kok lāité, kantaⁿ 8 ê kokka ta̍tkàu "chiâⁿ hó" ê téngkip, 44 ê kokka "hó", 55 ê kokka sī "ū būntê","chha" kah "ke̍k chha" ê kokka ka khílâi ū 73 kok, téngî choân sèkài ū 4 chiâⁿ kokka sī tī sinbûn chiok bô chūiû ê chōngthāi ēbīn.

　　Ùi bóeliu sǹg tòtńglâi, ke̍k chha tē 1 miâ sī Pak Tiâusián, tē 2 miâ sī Tiongkok, tē 3 miâ sī Oa̍tlâm; Tiongkok kūnî sī tē 175 miâ, kiⁿî lo̍h 4 miâ. Hiānsî choân sèkài ū 363 miâ sinbûn kìchiá hông koaiⁿkaⁿ, Tiongkok ū 114 ūi kìchiá kah hānōe sinbûn chūiû ê lâng hông koaiⁿkaⁿ, kináji̍t, Tiongkok íkeng chiâⁿ choh sèkài siōng tōa ê "kìchiá kaⁿga̍k", khóliân! 　　(230512)

Chù, 乌克兰　挪威 爱尔兰　丹麦 chhiáⁿ liām Hôagí



Pe̍h-ōe-jī-pán/白话字版



《 Le̍k-sek toán-phêng 》　 Lí Lâm-hêng

Tiong-kok í-keng chiâⁿ-choh sè-kài siōng tōa ê "kì-chiá kaⁿ-ga̍k"!

Gō͘-goe̍h chhe-cha̍p sin-bûn pò-tō, O͘-GÔ chiàn-cheng chìn-hêng 1 nî gōa-lâi, í-keng ū kúi miâ sin-bûn kì-chiá tī chiân-sòaⁿ chhái-hóng ê sî sí-bông, chhe-káu ”Hoat-sin-siā” chí-chhut, chhe-káu ”Hoat-sin-siā” lip-iáⁿ kì-chiá Soh-teng tī 乌克兰 tang-pō͘ siâⁿ-chhī Pa-ho-mu-to hū-kīn hō͘ hóe-chìⁿ-tôaⁿ tôaⁿ tio̍h sin bông, chiah 32 hòe. Sin-bûn kì-chiá sī án-chóaⁿ tio̍h kā koan-sim? in-ūi bô-lūn sī choh hong-thai, im tōa-chúi, tōa tē-・tāng kok chióng thian-chai tē piàn, á-・sī chiàn-cheng tōng-lōan, á-・sī put-hēng sū-kiāⁿ hoat-seng, sin-bûn kì-chiá lóng sī cháu tī siōng thâu-chêng, bō͘ tio̍h seⁿ miā gûi-hiám, kā tē-it chhiú siōng sin, siōng chèng-khak ê pò-tō sàng kàu oa̍t thiaⁿ tāi-chiòng ê bīn-chêng.

Gō͘-goe̍h chhe-saⁿ sī sè-kài sin-bûn chū-iû ji̍t,"bô kok-kài kì-chiá cho͘-chit" koan-sim choân sè-kài sin-bûn kì-chiá sī m̄ sī ē-tàng chū-iû chhái-hóng kah pò-tō sin-bûn. Kin-nî hoat-pò͘ ê “2023 sin-bûn chū-iû chí sò͘ “ pò-kò. Tâi-oân tī 180 ê kok-ka-・nih pâi tī tē 35 miâ, pí kū-nî seng 3 miâ, mā sī A-chiu ê tē 1 miâ."Chún-kóng pâi miâ seng koân, pēng m̄ sī tāi-piáu Tâi-oân sin-bûn koh khah chū-iû ah." Bô kok-kài kì-chiá Tang-a pān-sū-chhù chip-hêng-tiúⁿ Ài-bî-âng (Cédric Alviani) kéng-kò, Tâi-oân chèng-tī lióng-ke̍k-hòa ê chêng-hóng iû-goân chûn-chāi, jî-chhiáⁿ tiāⁿ-tiāⁿ hoat-seng "in-ūi chèng-tī li̍p-tiûⁿ bô kâng soah lâi niú-khiok sū-si̍t". I jīn-ûi che ē hóng-gāi tio̍h oa̍t thiaⁿ tāi-chiòng chiap-chhiok bô kàu kheh-koan, kong-chèng ê chu-sìn, mā sī tùi Tâi-oân sin-bûn chū-iû chìn-pō͘ ê chi̍t tōa chó͘-gāi. Ài-bî-âng mā chí-chhut, Tâi-oân mûi-thé ūi-tio̍h "chhiúⁿ kín", tē-it-sòaⁿ kì-chiá tiāⁿ-tiāⁿ bô chhiong-hun sî-kan chhâ chèng, pian-chi̍p-tâi mā bô kò͘-siú hó-sè, sī Tâi-oân it-ti̍t chûn-chāi ê būn-tê. Ài-bî-âng chí-chhut, Tâi-oân sui-jiân tī A-chiu pâi thâu miâ, tān-sī iáu ū chin tōa ê chìn-pō͘ khong-kan.

　　Chit-ê chí-sò͘ sī kin-kì chèng-tī, keng-chè, li̍p-hoat, siā-hōe bûn-hòa kah an-choân téng gō͘ hong-bīn chìn-hêng pêng-pun. 挪威koh chi̍t-piàn tē 1 miâ, 爱尔兰ùi kū-nî tē 6 miâ seng kàu kin-nî tē 2 miâ, 丹麦 poa̍h chi̍t ūi piàn tē 3 miâ. Kî-tha se-hong kok-ka, Canada tē 15 miâ, Tek-kok tē 21 miâ, Hoat-kok tē 24 miâ, Eng-kok tē 26 miâ, Bí-kok tē 45 miâ, chiàn-hóe hē ê 乌克兰, ùi 106 miâ thiàu seng kàu tē 79 miâ; kau-chiàn ê Gô-lô lo̍h 9 miâ, piàn choh tē 164 miâ.

"Bô kok-kài kì-chiá cho͘-chit" kā sin-bûn chū-iû chí-sò͘ pun-choh, "chiâⁿ hó","hó","ū būn-tê","chha","ke̍k chha" téng 5 ê tán kip. Ài-bî-âng tùi choân-kiû sin-bûn chū-iû hoat-tián piáu-sī hoân-ló, tī 180 kok lāi-té, kan-taⁿ 8 ê kok-ka ta̍t-kàu "chiâⁿ hó" ê téng-kip, 44 ê kok-ka "hó", 55 ê kok-ka sī "ū būn-tê","chha" kah "ke̍k chha" ê kok-ka ka khí-lâi ū 73 kok, téng-î choân sè-kài ū 4 chiâⁿ kok-ka sī tī sin-bûn chiok bô chū-iû ê chōng-thāi ē-bīn.

　　Ùi bóe-liu sǹg tò-tńg-lâi, ke̍k chha tē 1 miâ sī Pak Tiâu-sián, tē 2 miâ sī Tiong-kok, tē 3 miâ sī Oa̍t-lâm; Tiong-kok kū-nî sī tē 175 miâ, kin-nî lo̍h 4 miâ. Hiān-sî choân sè-kài ū 363 miâ sin-bûn kì-chiá hông koaiⁿ-kaⁿ, Tiong-kok ū 114 ūi kì-chiá kah hān-ōe sin-bûn chū-iû ê lâng hông koaiⁿ-kaⁿ, kin-á-ji̍t, Tiong-kok í-keng chiâⁿ choh sè-kài siōng tōa ê "kì-chiá kaⁿ-ga̍k", khó-liân! 　　(230512)

Chù, 乌克兰　挪威 爱尔兰　丹麦 chhiáⁿ liām Hôa-gí




五月初十新闻报导：乌俄战争进行1年外来，已经有几名新闻记者tī前线采访ê时死亡，初九《法新社》指出，初九《法新社》摄影记者索丁tī乌克兰东部城市Pa-ho-mu-to附近hō͘火箭弹弹tio̍h身亡，才32岁。新闻记者是按怎tio̍h kā关心？因为无论是作风台、淹大水、大地动各种天灾地变，抑是战争动乱、抑是不幸事件发生，新闻记者lóng是走tī上头前、冒tio̍h生命危险，kā第一手上新、上正确ê报导送到阅听大众ê面前。

五月初三是世界新闻自由日，「无国界记者组织」关心全世界新闻记者是m̄是ētàng自由采访kah报导新闻。今年发布ê《2023新闻自由指数》报告。台湾tī180个国家中排tī第35名，比旧年升3名，mā是亚洲ê第1名。「准讲排名升koân，并m̄是代表台湾新闻koh khah自由ah。」无国界记者东亚办事处执行长爱微红（Cédric Alviani）警告，台湾政治两极化ê情况犹原存在，而且tiāⁿ-tiāⁿ发生「因为政治立场无仝soah来扭曲事实」。伊认为cheē妨碍tio̍h阅听大众接触无够客观、公正ê资讯，mā是对台湾新闻自由进步ê一大阻碍。爱微红mā指出，台湾媒体为tio̍h「抢紧」，第一线记者定定无充分时间查证，编辑台mā无顾守好势，是台湾一直存在ê问题。爱微红指出，台湾虽然tī亚洲排头名，但是犹有真大ê进步空间。

　　Chit-ê指数是根据政治、经济、立法、社会文化kah安全等五方面进行评分。挪威koh一遍第1名，爱尔兰ùi旧年第6名升到今年第2名，丹麦poa̍h一位变第3名。其他西方国家，加拿大第15名、德国第21名、法国第24名、英国第26名，美国第45名，战火下ê乌克兰，ùi 106名跳升到第79名；交战ê俄罗落9名，变作第164名。

「无国界记者组织」kā新闻自由指数分作：「诚好」、「好」、「有问题」、「差」、「极差」等5个等级。爱微红对全球新闻自由发展表示烦恼，tī180国内底，kan-taⁿ8个国家达到「诚好」ê等级，44个国家「好」，55个国家是「有问题」，「差」kah「极差」ê国家加起来有73国，等于全世界有4成国家是tī新闻足无自由ê状态下面。

　　Ùi尾溜算倒转来，极差第1名是北朝鲜、第2名是中国、第3名是越南；中国旧年是第175名，今年落4名。现时全世界有363名新闻记者hông关监，中国有114位记者kah捍卫新闻自由ê人hông关监，今á日，中国已经成作世界上大ê「记者监狱」，可怜！ 　　(230512)

注：乌克兰　　挪威　　爱尔兰　　丹麦　　　请念华语