《绿色短评》

 | | | 转寄

Tī中国写作ēhông掠去关！你kám知？

作者 李南衡, ChoânTâijī/全台字 by Chng Hūiphêng 2023.05.14




Choânbîn Tâioânjī pán/全民台湾字版简称ChoânTâiJī

《 Le̍ksek toánphêng 》　　 Lí Lâmhêng

　　Tī Tiongkok siáchok ē hông lia̍hkhì koaiⁿ! lí kám chai?

Sìgoe̍h jīchhit, Bíkok hui ênglī cho͘chit "Bíkok pithōe" (PEⁿ America) hoatpò͘ siōng sin ê choân sèkài siáchok chūiûtō͘ pòkò, chíchhut Tiongkok chènghú kūnî koh ke koaiⁿah 6 miâ siáchokchiá, bo̍kchêng chóngkiōng ū 89 miâ siáchokchiá hông koaiⁿkaⁿ, siáchokchiá koaiⁿkaⁿ jînsò͘ íkeng liânsòa tēsì nî choân sèkài tēit miâ, hiánsī tī Tiongkok siáchok ē hông lia̍hkhì koaiⁿ ê chōnghóng kèsio̍k teh okhòa.

Lia̍h siáchok ê lâng khì koaiⁿ m̄ sī Tiongkok ê choanlī, kiànnā hoâiⁿpà to̍kchhâi kokka ê chènghú, lóng tùi siáchok ê lâng chin bē sóng, siūⁿ khang siūⁿ phāng beh kiò in tiāmkhì, m̄ thiaⁿ, tio̍h kā lia̍hkhì koaiⁿ. Kinkì Bíkok Pithōe 2022 nî siáchok ê chūiû chísò͘, choân sèkài chokka ê nîchiong thóngkè sò͘, 2022 nî choân sèkài ū 311 miâ chokka koaiⁿ tī kaⁿga̍k ni̍h. Pâi tī Tiongkok āupiah ê sī Ilóng ū 57 miâ, 沙乌地阿拉伯 ū 20 miâ, Pe̍h Gôlôsu, Biántiānkah Oa̍tlâm kok ū 16 miâ.

Tiongkok khah te̍kpia̍t, ū pun choh Hàncho̍k chiàm tosò͘ ê tēkhu, lia̍hkhì koaiⁿ ê chokka ū 35 miâ, tī Sinkiong维吾尔 Chūtìkhu ū 33 miâ, tī Sechông ū 12 miâ, Hiangkáng ū 9 miâ ( kîtiong 3 miâ sī 2022 nî chēngka ê). Lán ēng Hàncho̍k ê Khó͘ Chìéng choh lē lâi soatbêng. 2003 nî cha̍pgoe̍h jīpeh, Pakkiaⁿ tāiha̍k ê Khó͘ Chìéng, 滕彪, 俞江 phoksū kah kongek lu̍tsu Tiuⁿ Chheⁿchúi tī Pakkiaⁿ chhòngli̍p "kong bêng", kháuhō sī "ūitio̍h kongkiōng līek", í kiànli̍p ioksok koânle̍k ê bînchú hoattī chètō͘ choh bo̍kphiau, í kîthāi ētàng lísèng, kiànsiatsèng lâi chhuitōng Tiongkok ê bînchú, hoattī kah siāhōe chènggī. I sī 1973 nî chhutsì ê Hôlâm séng Siongkhu chhībîn, i mā sī sin kongbîn ūntōng ê chúiàu chhòngsíjîn kah piochìsèng jînbu̍t. Pakkiaⁿ chhī Háitiāⁿ khu cha̍psaⁿ, cha̍psì kài Jîntāi tāipiáu. Chhiòngtō kongbîn í hui pōle̍k ê hongsek îhō͘ kakī ê koânek, iaukiû Tionghôa Jînbîn Kiōnghôkok chènghú tio̍h hō͘ kokbîn pêngténg chiapsiū kàuio̍k ê khoânlī, iaukiû koaⁿoân kong pò͘ châisán, chhúhoa̍t húpāi. 2014 nî itgoe̍h jīla̍k, Pakkiaⁿ chhī tēit tiongkip jînbîn hoatīⁿ í "chū chiòng jiáuloān kongkiōng tiûⁿsó͘ tia̍tsū chōe" ê chōe miâ, phòaⁿ chhù Khó͘ Chìéng iúkî tô͘hêng 4 nî. Kâng chi̍t nî sìgoe̍h cha̍pit, pakkiaⁿ chhī kokip jînbîn hoatīⁿ pokhôe Khó͘ Chìéng ê siōngsò͘, îchhî goân phòaⁿ. Kiⁿî (2023) sìgoe̍h chhecha̍p, Lîmgî chhī tiongkip jînbîn hoatīⁿ í "tianhok kokka chèngkoân chōe" phòaⁿ Khó͘ Chìéng iúkî tô͘hêng 14 nî.

"Bíkok Pithōe" chiamtùi Tiongkok ê giânlūn chūiû chōnghóng ū thêchhut chiamtùi sèng ê kiàngī, paukoat, ＊ Ho͘io̍k Pakkiaⁿ tongkio̍k tháupàng só͘ū hông koaiⁿkaⁿ ê chokka, jîchhiáⁿ chiongchí apchè giânlūn chūiû, paukoat chiongchí apchè chiósò͘ bîncho̍k gígiân piáuta̍t.
＊ Ho͘io̍k Liânha̍pkok jînkoân lísū ē chháichhú hêngtōng, chiamtùi Tiongkok giâm hông hānchè giânlūn chūiû kah jînkoân.
＊ Ho͘io̍k Bíkok chènghú tio̍h līiōng koklāi li̍phoat kah kîtha mn̄g chek hongsek, póōe Tiongkok ê giânlūn chūiû kah jînkoân.
＊ Ho͘io̍k khoki kongsi engkai phiahbián sia̍p kah chichhî ásī hō͘ Τiongkiōng símcha chètō͘ ha̍phoat hòa ê sionggia̍p hêngûi.

　　Tī Tâioân siáchok chin chūiû, chin chē lâng m̄chai iáⁿ, tī Tiongkok siáchok ē hông lia̍hkhì koaiⁿ! 　(230505)

Chù, 维吾尔　　 沙乌地阿拉伯 　　 chhiáⁿ liām Hôagí



Pe̍h-ōe-jī-pán/白话字版


《 Le̍k-sek toán-phêng 》　　 Lí Lâm-hêng

　　Tī Tiong-kok siá-chok ē hông lia̍h-khì koaiⁿ! lí kám chai?

Sì-goe̍h jī-chhit, Bí-kok hui êng-lī cho͘-chit "Bí-kok pit-hōe" (PEⁿ America) hoat-pò͘ siōng sin ê choân sè-kài siá-chok chū-iû-tō͘ pò-kò, chí-chhut Tiong-kok chèng-hú kū-nî koh ke koaiⁿ-ah 6 miâ siá-chok-chiá, bo̍k-chêng chóng-kiōng ū 89 miâ siá-chok-chiá hông koaiⁿ-kaⁿ, siá-chok-chiá koaiⁿ-kaⁿ jîn-sò͘ í-keng liân-sòa tē-sì nî choân sè-kài tē-it miâ, hián-sī tī Tiong-kok siá-chok ē hông lia̍h-khì koaiⁿ ê chōng-hóng kè-sio̍k teh ok-hòa.

Lia̍h siá-chok ê lâng khì koaiⁿ m̄ sī Tiong-kok ê choan-lī, kiàn-nā hoâiⁿ-pà to̍k-chhâi kok-ka ê chèng-hú, lóng tùi siá-chok ê lâng chin bē sóng, siūⁿ khang siūⁿ phāng beh kiò in tiām-khì, m̄ thiaⁿ, tio̍h kā lia̍h-khì koaiⁿ. Kin-kì Bí-kok Pit-hōe 2022 nî siá-chok ê chū-iû chí-sò͘, choân sè-kài chok-ka ê nî-chiong thóng-kè sò͘, 2022 nî choân sè-kài ū 311 miâ chok-ka koaiⁿ tī kaⁿ-ga̍k n̍i̍h. Pâi tī Tiong-kok āu-piah ê sī I-lóng ū 57 miâ, 沙乌地阿拉伯 ū 20 miâ, Pe̍h Gô-lô-su, Bián-tiānkah Oa̍t-lâm kok ū 16 miâ.

Tiong-kok khah te̍k-pia̍t, ū pun choh Hàn-cho̍k chiàm to-sò͘ ê tē-khu, lia̍h-khì koaiⁿ ê chok-ka ū 35 miâ, tī Sin-kiong维吾尔 Chū-tì-khu ū 33 miâ, tī Se-chông ū 12 miâ, Hiang-káng ū 9 miâ ( kî-tiong 3 miâ sī 2022 nî chēng-ka ê). Lán ēng Hàn-cho̍k ê Khó͘ Chì-éng choh lē lâi soat-bêng. 2003 nî cha̍p-goe̍h jī-peh, Pak-kiaⁿ tāi-ha̍k ê Khó͘ Chì-éng, 滕彪, 俞江 phok-sū kah kong-ek lu̍t-su Tiuⁿ Chheⁿ-chúi tī Pak-kiaⁿ chhòng-li̍p "kong bêng", kháu-hō sī "ūi-tio̍h kong-kiōng lī-ek", í kiàn-li̍p iok-sok koân-le̍k ê bîn-chú hoat-tī chè-tō͘ choh bo̍k-phiau, í kî-thāi ē-tàng lí-sèng, kiàn-siat-sèng lâi chhui-tōng Tiong-kok ê bîn-chú, hoat-tī kah siā-hōe chèng-gī. I sī 1973 nî chhut-sì ê Hô-lâm séng Siong-khu chhī-bîn, i mā sī sin kong-bîn ūn-tōng ê chú-iàu chhòng-sí-jîn kah pio-chì-sèng jîn-bu̍t. Pak-kiaⁿ chhī Hái-tiāⁿ khu cha̍p-saⁿ, cha̍p-sì kài Jîn-tāi tāi-piáu. Chhiòng-tō kong-bîn í hui pō-le̍k ê hong-sek î-hō͘ ka-kī ê koân-ek, iau-kiû Tiong-hôa Jîn-bîn Kiōng-hô-kok chèng-hú tio̍h hō͘ kok-bîn pêng-téng chiap-siū kàu-io̍k ê khoân-lī, iau-kiû koaⁿ-oân kong pò͘ châi-sán, chhú-hoa̍t hú-pāi. 2014 nî it-goe̍h jī-la̍k, Pak-kiaⁿ chhī tē-it tiong-kip jîn-bîn hoat-īⁿ í "chū chiòng jiáu-loān kong-kiōng tiûⁿ-só͘ tia̍t-sū chōe" ê chōe miâ, phòaⁿ chhù Khó͘ Chì-éng iú-kî tô͘-hêng 4 nî. Kâng chi̍t nî sì-goe̍h cha̍p-it, pak-kiaⁿ chhī ko-kip jîn-bîn hoat-īⁿ pok-hôe Khó͘ Chì-éng ê siōng-sò͘, î-chhî goân phòaⁿ. Kin-nî (2023) sì-goe̍h chhe-cha̍p, Lîm-gî chhī tiong-kip jîn-bîn hoat-īⁿ í "tian-hok kok-ka chèng-koân chōe" phòaⁿ Khó͘ Chì-éng iú-kî tô͘-hêng 14 nî.

"Bí-kok Pit-hōe" chiam-tùi Tiong-kok ê giân-lūn chū-iû chōng-hóng ū thê-chhut chiam-tùi sèng ê kiàn-gī, pau-koat, ＊ Ho͘-io̍k Pak-kiaⁿ tong-kio̍k tháu-pàng só͘-ū hông koaiⁿ-kaⁿ ê chok-ka, jî-chhiáⁿ chiong-chí ap-chè giân-lūn chū-iû, pau-koat chiong-chí ap-chè chió-sò͘ bîn-cho̍k gí-giân piáu-ta̍t.
＊ Ho͘-io̍k Liân-ha̍p-kok jîn-koân lí-sū ē chhái-chhú hêng-tōng, chiam-tùi Tiong-kok giâm hông hān-chè giân-lūn chū-iû kah jîn-koân.
＊ Ho͘-io̍k Bí-kok chèng-hú tio̍h lī-iōng kok-lāi li̍p-hoat kah kî-tha mn̄g chek hong-sek, pó-ōe Tiong-kok ê giân-lūn chū-iû kah jîn-koân.
＊ Ho͘-io̍k kho-ki kong-si eng-kai phiah-bián sia̍p kah chi-chhî á-sī hō͘ Τiong-kiōng sím-cha chè-tō͘ ha̍p-hoat hòa ê siong-gia̍p hêng-ûi.

　　Tī Tâi-oân siá-chok chin chū-iû, chin chē lâng m̄-chai iáⁿ, tī Tiong-kok siá-chok ē hông lia̍h-khì koaiⁿ! 　(230505)

Chù, 维吾尔　　 沙乌地阿拉伯 　　 chhiáⁿ liām Hôa-gí





四月二七，美国非营利组织「美国笔会」（PEⁿ America）发布上新ê全世界写作自由度报告，指出中国政府旧年koh加关押6名写作者，目前总共有89名写作者hông关监，写作者关监人数已经连续第四年全世界第一名，显示tī中国写作会hông掠去关ê状况继续teh恶化。

掠写作ê人去关m̄是中国ê专利，见若横霸独裁国家ê政府，lóng对写作ê人真bē爽，想孔想缝beh叫in恬去，m̄听，tio̍h kā掠去关。根据美国笔会2022年写作ê自由指数，全世界作家ê年终统计数，2022年全世界有311名作家关tī监狱里。排tī中国后壁ê是伊朗有57名，沙乌地阿拉伯有20名，白俄罗斯、缅甸kah越南各有16名。

中国khah特别，有分作汉族占多数ê地区，掠去关ê作家有35名，tī新疆维吾尔自治区有33名，tī西藏有12名，香港有9名（其中3名是2022年增加ê）。咱用汉族ê许志永作例来说明。2003年十月二八，北京大学ê许志永、滕彪、俞江博士kah公益律师张星水tī北京创立「公盟」，口号是「为tio̍h公共利益」，以建立约束权力ê民主法治制度作目标，以期待ētàng理性、建设性来推动中国ê民主、法治kah社会正义。伊是1973年出世ê河南省商丘市民，伊mā是新公民运动ê主要创始人kah标志性人物。北京市海淀区十三、十四届人大代表。倡导公民以非暴力ê方式维护家己ê权益，要求中华人民共和国政府tio̍h hō͘国民平等接受教育ê权利，要求官员公布财产，处罚腐败。2014年一月二六，北京市第一中级人民法院以「聚众扰乱公共场所秩序罪」ê罪名，判处许志永有期徒刑4年。仝一年四月十一，北京市高级人民法院驳回许志永ê上诉，维持原判。今年（2023）四月初十，临沂市中级人民法院以「颠覆国家政权罪」判许志永有期徒刑14年。

「美国笔会」针对中国ê言论自由状况有提出针对性ê建议，包括： ＊呼吁北京当局释放所有hông关监ê作家，而且终止压制言论自由，包括终止压制少数民族语言表达。
＊呼吁联合国人权理事会采取行动，针对中国严防限制言论自由kah人权。
＊呼吁美国政府tio̍h利用国内立法kah其他问责方式，捍卫中国ê言论自由kah人权。
＊呼吁科技公司应该避免涉及支持抑是hō͘中共审查制度合法化ê商业行为。

　　Tī台湾写作真自由，真chē人m̄知影：tī中国写作ēhông掠去关！　(230505)

注：维吾尔　　沙乌地阿拉伯　　请念华语