《绿色短评》

 | | | 转寄

台湾人有讲戆话ê自由。chiâⁿ好！

作者 李南衡, ChoânTâijī/全台字 by Chng Hūiphêng 2023.04.09


Choânbîn Tâioânjī pán/全民台湾字版简称ChoânTâiJī

《 Le̍ksek toánphêng 》　 Lí Lâmhêng

　　　 Tâioânlâng ū kóng gōngōe ê chūiû. Chiâⁿ hó!

　　 Sìgoe̍h chheit sī Gōnglângcheh, ū chin chē gōnglâng līiōng chit kang kóng gōngōe phiàn gōnglâng. Tâioânlâng chiâⁿ hó, m̄bián ittēng tī Gōnglângcheh, kui nî thàng thiⁿ ta̍k kang to ēsái kóng gōngōe, gōnglâng kóng gōnggōng ê gōngōe, khiáulâng kóng náchhiūⁿ khiáukhiáu ê gōngōe. Kekiám thiaⁿ, ū siau khùi hòa thâm ê konghāu. Chitkù ōe tongjiân mā sī gōngōe.

Jīgoe̍h cha̍psì, Hônghái chhòngpānjîn Koeh Tâi bêng khì pài hōe chêng Li̍phoatīⁿtiúⁿ Ông Kimpêng, thò͘ lō͘ sì tang chêng i thè tóng s ī"nîkhin khì sēng, chi̍tsî chhiongtōng", hibāng ētàng tńgkhì Tiongkok Kokbîntóng, tāipiáu Tiongkok Kokbîntóng chham soán 2024. Lâng kóng "jînseng chhitcha̍p kó͘ lâi hi", 1950 nî chhutsì ê Koeh táng. Sì tang chêng chha chi̍t hòe tio̍h chìnji̍p "kó͘ lâi hi" ê kéngkài, lī "nîkhin khì sēng" náchhiūⁿ ū・chi̍tchatá.

Jīgoe̍h cha̍pgō͘, Tiongkok Kokbîntóng li̍phoatīⁿ tóng thoân chóngtiàu Chan Bêngchong kiàngī, chit piàn chóngthóng thêmiâ mài pān chho͘soán, inūi chho͘soán iânseng āuîchèng, putlī chéngha̍p. Kó͘chá ū lâng kóng kāngkhoán ê gōngōe, kóng ū lâng chia̍h pn̄g kéⁿ sí・khì, tio̍h kiò lâng m̄thang chia̍h pn̄g. Lán kánā bô thiaⁿkóng ū lâng inūi kiaⁿ kéⁿ・sí soah m̄ káⁿ chia̍h pn̄g. Khah chhùbī ・ê sī, saⁿgoe̍h jīit, Tiongkok Kokbîntóng chúse̍k Chu Li̍plûn chinchiàⁿ soanpò͘, chit piàn chóngthóng soánkí thêmiâ chháichhú chengtiàu, bô beh pānlí chho͘soán. Cháchêng ū piáuthài beh chhamka Tiongkok Kokbîntóng chóngthóng chho͘soán ê Sunbûn ha̍khāu chóng hāutiúⁿ Tiuⁿ Ationg piáusī ûihām, phoephêng "tôngtông chi̍tê tōa tóng liân chho͘soán to m̄ káⁿ pān".

Jīgoe̍h cha̍pla̍k, Lio̍kkun sulēngpō͘ chèngsi̍t, Tangín tēkhu chíhuipō͘ hoathiān khongtiong putbêng bu̍tthé phiau lo̍h, jîchhiáⁿ tī pétiûⁿ khiohtio̍h khìkiû chânthé, chho͘ phòaⁿ sī khìsiōng thàmchhek gîkhì, kiû thé ti̍tkèng iok chi̍t kongchhioh, gîkhì a̍p téngbīn pio ū kánthé jī, ínhoat kokan gîlū. Tùi chit kiāⁿ tāichì, jīgoe̍h cha̍pchhit, Κimmn̂g koān Tiongkok Kokbîntóng li̍phoat úigoân Tân Gio̍ktin piáusī, chèngbêng Kim Bá kah Tāilio̍k ê kīlî chin kīn. Kóngtio̍h náchhiūⁿ nā bô hoatseng chit kiāⁿ tāichì, bô lâng ētàng chèngbêng " Kim Bá kah Tāilio̍k ê kīlî chin kīn."

　　 Saⁿgoe̍h jīsì, sī Tiongkok Kokbîntóng Tâipakchhī 3 ê soán khu chi̍t kaitōaⁿ li̍púi thêmiâ tengkì chòeāu chi̍t kang, Tâipakchhī gīoân Chhî Khiáusim oânsêng tengkì liáuāu kóng, siōng hó ê hongsek sī i ji̍pkhì kokhōe, kah i kâng soán khu ê hiānjīm li̍púi Hùi Hôngthài ji̍pkhì puthunkhu miâtoaⁿ a̍h sī chìnji̍p 2024 nî lāikoh. I kóng, sètāi kauthè m̄ sī beh giú siáⁿ lâng lo̍hlâi, sī beh hō͘ chiahê chuchhim úigoân hiòng téngkoân hoattián, ū koh khah hó ê bútâi. Saⁿgoe̍h jīchhit, hiānjīm li̍púi Hùi Hôngthài jīnûi Tiongkok Kokbîntóng iáu bōe tittio̍h chipchèng tio̍h hunphài koaⁿūi bô hó. Chhî Khiáusim gīoân jīchhit ēpo͘ tiantò mn̄g kóng, káⁿ kóng Hùi úigoân tùi Tiongkok Kokbîntóng 2024 nî chipchèng bô sìn sim? lán beh chhéngkàu tùi Tiongkok Kokbîntóng 2024 nî chipchèng ū sìnsim ê Chhî gīoân, 2024 nî chóngthóng, Hêngchèngīⁿtiúⁿ kah kok pō͘ ē chúkoán, m̄chai ánchóaⁿ phah phài?

Saⁿgoe̍h saⁿcha̍p, chêng chóngthóng Má Engkiú chham hóng Tiongkok Búhàn chhī tòngàn koán, tōatōa oló Tiongkok hônge̍k sêngkó bô tōatōa hiòng gōa khoktiong, sī "tùi jînlūi ê kònghiàn". Tiongng liûhêng e̍kchêng chíhui tiongsim chíhuikoaⁿ Ô Pitsèng kámkhài kóng,"góa m̄chaiiáⁿ kònghiàn tiám tī tóūi? góa kantaⁿ chaiiáⁿ he sī jînlūi ê tōa chailān!"

　　 Lán chin hoaⁿhí, Tâioânlâng ū kóng gōngōe ê chūiû. 　(230331)


Pe̍h-ōe-jī-pán/白话字版

《 Le̍k-sek toán-phêng 》　 Lí Lâm-hêng

　　　 Tâi-oân-lâng ū kóng gōng-ōe ê chū-iû. Chiâⁿ hó!

　　 Sì-goe̍h chhe-it sī Gōng-lâng-cheh, ū chin chē gōng-lâng lī-iōng chit kang kóng gōng-ōe phiàn gōng-lâng. Tâi-oân-lâng chiâⁿ hó, m̄-bián it-tēng tī Gōng-lâng-cheh, kui nî thàng thiⁿ ta̍k kang to ē-sái kóng gōng-ōe, gōng-lâng kóng gōng-gōng ê gōng-ōe, khiáu-lâng kóng ná-chhiūⁿ khiáu-khiáu ê gōng-ōe. Ke-kiám thiaⁿ, ū siau khùi hòa thâm ê kong-hāu. Chit-kù ōe tong-jiân mā sī gōng-ōe.

Jī-goe̍h cha̍p-sì, Hông-hái chhòng-pān-jîn Koeh Tâi- bêng khì pài hōe chêng Li̍p-hoat-īⁿ-tiúⁿ Ông Kim-pêng, thò͘ -lō͘ sì tang chêng i thè tóng s ī"nî-khin khì sēng, chi̍t-sî chhiong-tōng", hi-bāng ē-tàng tńg-khì Tiong-kok Kok-bîn-tóng, tāi-piáu Tiong-kok Kok-bîn-tóng chham soán 2024. Lâng kóng "jîn-seng chhit-cha̍p kó͘ lâi hi", 1950 nî chhut-sì ê Koeh táng. Sì tang chêng chha chi̍t hòe tio̍h chìn-ji̍p "kó͘ lâi hi" ê kéng-kài, lī "nî-khin khì sēng" ná-chhiūⁿ ū-・chi̍t-chat-á.

Jī-goe̍h cha̍p-gō͘, Tiong-kok Kok-bîn-tóng li̍p-hoat-īⁿ tóng- thoân chóng-tiàu Chan Bêng-chong kiàn-gī, chit piàn chóng-thóng thê-miâ mài pān chho͘-soán, in-ūi chho͘-soán iân-seng āu-î-chèng, put-lī chéng-ha̍p. Kó͘-chá ū lâng kóng kāng-khoán ê gōng-ōe, kóng ū lâng chia̍h pn̄g kéⁿ sí-・khì, tio̍h kiò lâng m̄-thang chia̍h pn̄g. Lán ká-nā bô thiaⁿ-kóng ū lâng in-ūi kiaⁿ kéⁿ-・sí soah m̄ káⁿ chia̍h pn̄g. Khah chhù-bī -・ê sī, saⁿ-goe̍h jī-it, Tiong-kok Kok-bîn-tóng chú-se̍k Chu Li̍p-lûn chin-chiàⁿ soan-pò͘, chit piàn chóng-thóng soán-kí thê-miâ chhái-chhú cheng-tiàu, bô beh pān-lí chho͘-soán. Chá-chêng ū piáu-thài beh chham-ka Tiong-kok Kok-bîn-tóng chóng-thóng chho͘-soán ê Sun-bûn ha̍k-hāu chóng hāu-tiúⁿ Tiuⁿ A-tiong piáu-sī ûi-hām, phoe-phêng "tông-tông chi̍t-ê tōa tóng liân chho͘-soán to m̄ káⁿ pān".

Jī-goe̍h cha̍p-la̍k, Lio̍k-kun su-lēng-pō͘ chèng-si̍t, Tang-ín tē-khu chí-hui-pō͘ hoat-hiān khong-tiong put-bêng bu̍t-thé phiau lo̍h, jî-chhiáⁿ tī pé-tiûⁿ khioh-tio̍h khì-kiû chân-thé, chho͘ phòaⁿ sī khì-siōng thàm-chhek gî-khì, kiû thé ti̍t-kèng iok chi̍t kong-chhioh, gî-khì a̍p téng-bīn pio ū kán-thé jī, ín-hoat kok-an gî-lū. Tùi chit kiāⁿ tāi-chì, jī-goe̍h cha̍p-chhit, Κim-mn̂g koān Tiong-kok Kok-bîn-tóng li̍p-hoat úi-goân Tân Gio̍k-tin piáu-sī, chèng-bêng Kim Bá kah Tāi-lio̍k ê kī-lî chin kīn. Kóng-tio̍h ná-chhiūⁿ nā bô hoat-seng chit kiāⁿ tāi-chì, bô lâng ē-tàng chèng-bêng " Kim Bá kah Tāi-lio̍k ê kī-lî chin kīn."

　　 Saⁿ-goe̍h jī-sì, sī Tiong-kok Kok-bîn-tóng Tâi-pak-chhī 3 ê soán khu chi̍t kai-tōaⁿ li̍p-úi thê-miâ teng-kì chòe-āu chi̍t kang, Tâi-pak-chhī gī-oân Chhî Khiáu-sim oân-sêng teng-kì liáu-āu kóng, siōng hó ê hong-sek sī i ji̍p-khì kok-hōe, kah i kâng soán khu ê hiān-jīm li̍p-úi Hùi Hông-thài ji̍p-khì put-hun-khu miâ-toaⁿ a̍h sī chìn-ji̍p 2024 nî lāi-koh. I kóng, sè-tāi kau-thè m̄ sī beh giú siáⁿ lâng lo̍h-lâi, sī beh hō͘ chiah-ê chu-chhim úi-goân hiòng téng-koân hoat-tián, ū koh khah hó ê bú-tâi. Saⁿ-goe̍h jī-chhit, hiān-jīm li̍p-úi Hùi Hông-thài jīn-ûi Tiong-kok Kok-bîn-tóng iáu bōe tit-tio̍h chip-chèng tio̍h hun-phài koaⁿ-ūi bô hó. Chhî Khiáu-sim gī-oân jī-chhit ē-po͘ tian-tò mn̄g kóng, káⁿ kóng Hùi úi-goân tùi Tiong-kok Kok-bîn-tóng 2024 nî chip-chèng bô sìn sim? lán beh chhéng-kàu tùi Tiong-kok Kok-bîn-tóng 2024 nî chip-chèng ū sìn-sim ê Chhî gī-oân, 2024 nî chóng-thóng, Hêng-chèng-īⁿ-tiúⁿ kah kok pō͘ ē chú-koán, m̄-chai án-chóaⁿ phah phài?

Saⁿ-goe̍h saⁿ-cha̍p, chêng chóng-thóng Má Eng-kiú chham hóng Tiong-kok Bú-hàn chhī tòng-àn koán, tōa-tōa o-ló Tiong-kok hông-e̍k sêng-kó bô tōa-tōa hiòng gōa khok-tiong, sī "tùi jîn-lūi ê kòng-hiàn". Tiong-ng liû-hêng e̍k-chêng chí-hui tiong-sim chí-hui-koaⁿ Ô Pit-sèng kám-khài kóng,"góa m̄-chai-iáⁿ kòng-hiàn tiám tī tó-ūi? góa kan-taⁿ chai-iáⁿ he sī jîn-lūi ê tōa chai-lān!"

　　 Lán chin hoaⁿ-hí, Tâi-oân-lâng ū kóng gōng-ōe ê chū-iû. 　(230331)




　　四月初一是戆人节，有真chē戆人利用chit工讲戆话骗戆人。台湾人chiâⁿ好，m̄免一定tī戆人节，归年thàng天ta̍k工toē-sái讲戆话，戆人讲戆戆ê戆话，巧人讲ná-chhiūⁿ巧巧ê戆话。加减听，有消气化痰ê功效。Chit句话当然mā是戆话。

二月十四，鸿海创办人郭台铭去拜会前立法院长王金平，吐露四冬前伊退党是「年轻气盛、一时冲动」，希望ē-tàng转去中国国民党，代表中国国民党参选2024。人讲「人生七十古来稀」，1950年出世ê郭董。四冬前差一岁tio̍h进入「古来稀」ê境界，离「年轻气盛」ná-chhiūⁿ有一节á。

二月十五，中国国民党立法院党团总召曾铭宗建议，chit遍总统提名mài办初选，因为初选衍生后遗症，不利整合。古早有人讲仝款ê戆话，讲有人食饭kéⁿ死去，tio̍h叫人m̄-thang食饭。咱ká-nā无听讲有人因为惊kéⁿ死soah m̄敢食饭。Khah趣味ê是，三月二一，中国国民党主席朱立伦真正宣布，chit遍总统选举提名采取徵召，无beh办理初选。早前有表态beh参加中国国民党总统初选ê孙文学校总校长张亚中表示遗憾，批评「堂堂一个大党连初选都m̄敢办」。

二月十六，陆军司令部证实，东引地区指挥部发现空中不明物体飘落，而且tī靶场拾tio̍h气球残体，初判是气象探测仪器，球体直径约一公尺，仪器盒顶面标有简体字，引发国安疑虑。对chit件代志，二月十七，金门县中国国民党立法委员陈玉珍表示，证明金马kah大陆ê距离真近。讲tio̍h ná-chhiūⁿ若无发生chit件代志，无人ē-tàng证明「金马kah大陆ê距离真近。」

　　三月二四，是中国国民党台北市3个选区一阶段立委提名登记最后一工，台北市议员徐巧芯完成登记了后讲，上好ê方式是伊入去国会，kah伊仝选区ê现任立委费鸿泰入去不分区名单a̍h是进入2024年内阁。伊讲，世代交替m̄是beh giú啥人落来，是beh hō͘ chiah-ê资深委员向顶koân发展、有koh khah好ê舞台。三月二七，现任立委费鸿泰认为中国国民党犹未得tio̍h执政tio̍h分派官位无好。徐巧芯议员二七下晡顚倒问讲，敢讲费委员对中国国民党2024年执政无信心？咱beh请教对中国国民党2024年执政有信心ê徐议员，2024年总统、行政院长kah各部会主管，m̄知án-chóaⁿ拍派？

三月三十，前总统马英九参访中国武汉市档案馆，大大o-ló中国防疫成果无大大向外扩张，是「对人类ê贡献」。中央流行疫情指挥中心指挥官王必胜感慨讲：「我m̄知影贡献点tītó位？我kan-taⁿ知影he是人类ê大灾难！」

　　咱真欢喜，台湾人有讲戆话ê自由。　(230331)