《绿色短评》

 | | | 转寄

联合国大会kah安理会ná ē chit号款？

作者 李南衡, ChoânTâijī/全台字 by Chng Hūiphêng 2023.03.19

Choânbîn Tâioânjī pán/全民台湾字版简称ChoânTâiJī

《 Le̍ksek toánphêng 》 Lí Lâmhêng

Liânha̍pkok tāihōe kah Anlíhōe ná ē chitlō khoán?

　　 Liânha̍pkok sī chi̍tê iû chúkoân kokka cho͘sêng ê chènghú chi kan ê kokchè cho͘chit, ūi chhiokchìn kok kok tī kokchè hoat, kokchè anchoân, kengchè hoattián, siāhōe chìnpō͘, jînkoân, kongbîn chūiû, chèngtī chūiû, bînchú kah si̍thiān chhîkú sèkài hôpêng kok hongbīn ê ha̍pchok.

　　 Liânha̍pkok tī tējī chhù sèkài tāichiàn kiatsok āu ê1945 nî sêngli̍p, ūitio̍h chhútāi kokchè liânbêng í hôngchí chiàncheng hoatseng, jîchhiáⁿ ūi kok kok thêkiong tùiōe pêⁿtâi. Tēit pái sèkài tāichiàn āu sêngli̍p ê kokchè liânbêng sī le̍ksú siōng tēitê í "îhō͘ sèkài hôpêng" choh chúiàu jīmbū ê kokchè cho͘chit. I bô kaki ê búle̍k, tio̍h khò tōa kok lâi chiphêng liânbêng ê koatgī kah thêkiong kunla̍t. Tōa kok nā m̄ phòeha̍p, kokchè liânbêng óngóng bô i hoat. Chin khósioh, Liânha̍pkok ê miāūn kah kokchè liânbêng mā chha bô chin chē. Hókachài i ēbīn só͘ siat ê hù sio̍k kikò͘ chò siongtong chē tāichì.

　　 Būntê sī Liânha̍pkok siatli̍p siōng kài khíchho͘ ê ba̍ktek sī siáⁿmi̍h? sèkài hôpêng, phiahbián chiàncheng. Liânha̍pkok sêngli̍p chhitcha̍p gōa nî lâi, hông phoephêng siōng līhāi ê tio̍hsī Liânha̍pkok púnsin siuⁿkòe nńgchiáⁿ,bētàng iúhāu chó͘chí chiàncheng, á・sī khiánchek hoattōng chiàncheng ê kokka. Chhiūⁿkóng tī Gôlô ji̍p chhim 乌克兰teh beh móa chi̍t nî ê jīgoe̍h jīsì, Liânha̍pkok tāihōe tâuphiò thongkòe chi̍t hāng bô ioksok la̍t ê piáukoat, iaukiû Gôlô "sûisî, oânchoân koh bô tiâukiāⁿ kā só͘ū kuntūi thiat chhut 乌克兰 léngthó͘", jîchhiáⁿ ho͘io̍k thêngchí tùite̍k hêngtōng. Piáukoat kiatkó, tī Liânha̍pkok 196 ê hōeoân kok tongtiong ū 141 kok chichhî, lēnggōa 7 kok hoántùi kah 32 kok khìkoân, tâu khìkoân phiò ê kokka kanta í Tiongkok, Ìntō͘, Ilóng kah Lamhui sìkok ê jînkháusò͘ to̍h chhiaukòe sèkài chóng jînkháusò͘ ê 37.8%, kîtha 28 ê khìkoân kok kah 7 ê hoántùi kokka ê jînkháu, tàutàu・khílâi chhiaukòe choân sèkài jînkháu ê chi̍tpòaⁿ ísiōng. Ánne sī beh ánchóaⁿ hoántùi chiàncheng, îchhî sèkài hôpêng leh? Liânha̍pkok koh khah bôkhólêng chòchhut kiôngchè iaukiû Gôlô thêng chiàn ê koatchhek.

　　 Îhō͘ kokka chi kan ê hôpêng kah anchoân sī Liânha̍pkok anchoân Lísūhōe ê chitchek. Anlíhōe chiah ū koân thêchhut ū kiôngchè sèng ê koatgī, chiàu Hiànchiuⁿ kuitēng hōeoân kok ittēng tio̍h chiapsiū koatgī. Anlíhōe iû 15 hōeoân kok cho͘sêng, kîtiong paukoat Tiongkok, Bíkok, Engkok, Hoatkok, Gôlô 5 ê sī Siôngjīm lísūkok, chit 5 ê Siôngjīm Lísūkok tùi Anlíhōe ê koatgī ū hó͘koatkoân, suijiân bētàng chó͘chí thólūn, tānsī ētàng chó͘chí Anlíhōe thongkòe ê koatgī. Lēnggōa ū chiàu tēhe̍k hunphòe soánchhut ê 10 ê Huisiôngjīm Lísūkok.

　　 Bíkok sîkan 2 goe̍h 24, Liânha̍pkok Anchoân lísūhōe ūi kìliām GôO͘ chiàncheng 1 chiunî, 乌克兰 gōakau pō͘tiúⁿ Kûlébah(Dmytro Kuleba) tī hōegī tiong hoatgiân piáusī, tī chhiongtu̍t móa chi̍t chiunî chitê pikio̍k ê chi̍t kang, chhiáⁿ hiān tiûⁿ chhamú hōegī chiá hiòng tī chit tiûⁿ chhimlio̍k tiong ê siūlān chiá bo̍kai chi̍t huncheng. Ōe chi̍tē kóng oân, choân tiûⁿ sûisî khísin tìì. Gôlô chù Liânha̍pkok tāisài soah ēng goânchúpit khok màikuh lâi jiáuloān chèng lâng ê bo̍kai. Chèng lâng ū I hoat bô? bô.

　　Hō͘ lâng chin oànthàn, Liânha̍pkok tāihōe kah Anlíhōe ná ē chitlō khoán? (230310)

Chù, 乌克兰 chhiáⁿ liām Hôagí


Pe̍h-ōe-jī-pán/白话字版


《 Le̍k-sek toán-phêng 》 Lí Lâm-hêng

Liân-ha̍p-kok tāi-hōe kah An-lí-hōe ná ē chit-lō khoán?

　　 Liân-ha̍p-kok sī chi̍t-ê iû chú-koân kok-ka cho͘-sêng ê chèng-hú chi kan ê kok-chè cho͘-chit, ūi chhiok-chìn kok kok tī kok-chè hoat, kok-chè an-choân, keng-chè hoat-tián, siā-hōe chìn-pō͘, jîn-koân, kong-bîn chū-iû, chèng-tī chū-iû, bîn-chú kah si̍t-hiān chhî-kú sè-kài hô-pêng kok hong-bīn ê ha̍p-chok.

　　 Liân-ha̍p-kok tī tē-jī chhù sè-kài tāi-chiàn kiat-sok āu ê1945 nî sêng-li̍p, ūi-tio̍h chhú-tāi kok-chè liân-bêng í hông-chí chiàn-cheng hoat-seng, jî-chhiáⁿ ūi kok kok thê-kiong tùi-ōe pêⁿ-tâi. Tē-it pái sè-kài tāi-chiàn āu sêng-li̍p ê kok-chè liân-bêng sī le̍k-sú siōng tē-it-ê í "î-hō͘ sè-kài hô-pêng" choh chú-iàu jīm-bū ê kok-chè cho͘-chit. I bô ka-ki ê bú-le̍k, tio̍h khò tōa kok lâi chip-hêng liân-bêng ê koat-gī kah thê-kiong kun-la̍t. Tōa kok nā m̄ phòe-ha̍p, kok-chè liân-bêng óng-óng bô i hoat. Chin khó-sioh, Liân-ha̍p-kok ê miā-ūn kah kok-chè liân-bêng mā chha bô chin chē. Hó-ka-chài i ē-bīn só͘ siat ê hù sio̍k ki-kò͘ chò siong-tong chē tāi-chì.

　　 Būn-tê sī Liân-ha̍p-kok siat-li̍p siōng kài khí-chho͘ ê ba̍k-tek sī siáⁿ-mi̍h? sè-kài hô-pêng, phiah-bián chiàn-cheng. Liân-ha̍p-kok sêng-li̍p chhit-cha̍p gōa nî lâi, hông phoe-phêng siōng lī-hāi ê tio̍h-sī Liân-ha̍p-kok pún-sin siuⁿ-kòe nńg-chiáⁿ,bē-tàng iú-hāu chó͘-chí chiàn-cheng, á-・sī khián-chek hoat-tōng chiàn-cheng ê kok-ka. Chhiūⁿ-kóng tī Gô-lô ji̍p chhim 乌克兰teh beh móa chi̍t nî ê jī-goe̍h jī-sì, Liân-ha̍p-kok tāi-hōe tâu-phiò thong-kòe chi̍t hāng bô iok-sok la̍t ê piáu-koat, iau-kiû Gô-lô "sûi-sî, oân-choân koh bô tiâu-kiāⁿ kā só͘-ū kun-tūi thiat chhut 乌克兰 léng-thó͘", jî-chhiáⁿ ho͘-io̍k thêng-chí tùi-te̍k hêng-tōng. Piáu-koat kiat-kó, tī Liân-ha̍p-kok 196 ê hōe-oân kok tong-tiong ū 141 kok chi-chhî, lēng-gōa 7 kok hoán-tùi kah 32 kok khì-koân, tâu khì-koân phiò ê kok-ka kan-ta í Tiong-kok, Ìn-tō͘, I-lóng kah Lamhui sì-kok ê jîn-kháu-sò͘ to̍h chhiau-kòe sè-kài chóng jîn-kháu-sò͘ ê 37.8%, kî-tha 28 ê khì-koân kok kah 7 ê hoán-tùi kok-ka ê jîn-kháu, tàu-tàu-・khí-lâi chhiau-kòe choân sè-kài jîn-kháu ê chi̍t-pòaⁿ í-siōng. Án-ne sī beh án-chóaⁿ hoán-tùi chiàn-cheng, î-chhî sè-kài hô-pêng leh? Liân-ha̍p-kok koh khah bô-khó-lêng chò-chhut kiông-chè iau-kiû Gô-lô thêng chiàn ê koat-chhek.

　　 Î-hō͘ kok-ka chi kan ê hô-pêng kah an-choân sī Liân-ha̍p-kok an-choân Lí-sū-hōe ê chit-chek. An-lí-hōe chiah ū koân thê-chhut ū kiông-chè sèng ê koat-gī, chiàu Hiàn-chiuⁿ kui-tēng hōe-oân kok it-tēng tio̍h chiap-siū koat-gī. An-lí-hōe iû 15 hōe-oân kok cho͘-sêng, kî-tiong pau-koat Tiong-kok, Bí-kok, Eng-kok, Hoat-kok, Gô-lô 5 ê sī Siông-jīm lí-sū-kok, chit 5 ê Siông-jīm Lí-sū-kok tùi An-lí-hōe ê koat-gī ū hó͘-koat-koân, sui-jiân bē-tàng chó͘-chí thó-lūn, tān-sī ē-tàng chó͘-chí An-lí-hōe thong-kòe ê koat-gī. Lēng-gōa ū chiàu tē-he̍k hun-phòe soán-chhut ê 10 ê Hui-siông-jīm Lí-sū-kok.

　　 Bí-kok sî-kan 2 goe̍h 24, Liân-ha̍p-kok An-choân lí-sū-hōe ūi kì-liām Gô-O͘ chiàn-cheng 1 chiu-nî, 乌克兰 gōa-kau pō͘-tiúⁿ Kû-lé-bah(Dmytro Kuleba) tī hōe-gī tiong hoat-giân piáu-sī, tī chhiong-tu̍t móa chi̍t chiu-nî chit-ê pi-kio̍k ê chi̍t kang, chhiáⁿ hiān tiûⁿ chham-ú hōe-gī chiá hiòng tī chit tiûⁿ chhim-lio̍k tiong ê siū-lān chiá bo̍k-ai chi̍t hun-cheng. Ōe chi̍t-ē kóng oân, choân tiûⁿ sûi-sî khí-sin tì-ì. Gô-lô chù Liân-ha̍p-kok tāi-sài soah ēng goân-chú-pit khok mài-kuh lâi jiáu-loān chèng lâng ê bo̍k-ai. Chèng lâng ū I hoat bô? bô.

　　Hō͘ lâng chin oàn-thàn, Liân-ha̍p-kok tāi-hōe kah An-lí-hōe ná ē chit-lō khoán? (230310)

Chù, 乌克兰 chhiáⁿ liām Hôa-gí




　　联合国是一个由主权国家组成ê政府之间ê国际组织，为促进各国tī国际法、国际安全、经济发展、社会进步、人权、公民自由、政治自由、民主kah实现持久世界和平各方面ê合作。

　　联合国tī第二次世界大战结束后ê1945年成立，为tio̍h取代国际联盟以防止战争发生，而且为各国提供对话平台。第一次世界大战后成立ê国际联盟是历史上第一个以「维护世界和平」作主要任务ê国际组织。伊无ka-kiê武力，tio̍h靠大国来执行联盟ê决议kah提供军力。大国nā m̄配合，国际联盟往往无伊法。真可惜，联合国ê命运kah国际联盟mā差无真chē。好佳哉伊下面所设ê附属机构做相当chē代志。

　　问题是联合国设立上kài起初ê目ê是啥物？世界和平、避免战争。联合国成立七十外年来，hông批评上厉害êtio̍h是联合国本身siuⁿ过软弱（nńg-chiáⁿ）， bē-tàng有效阻止战争、抑是谴责发动战争ê国家。像讲tī俄罗入侵乌克兰teh beh满一年ê二月二四，联合国大会投票通过一项无约束力ê表决、要求俄罗「随时、完全koh无条件kā所有军队撤出乌克兰领土」，而且呼吁停止对敌行动。表决结果，tī联合国196个会员国当中有141国支持、另外7国反对kah 32国弃权，投弃权票ê国家kan-ta以中国、印度、伊朗kah南非四国ê人口数tio̍h超过世界总人口数ê 37.8%，其他28个弃权国kah 7个反对国家ê人口，斗斗起来超过全世界人口ê一半以上。Án-ne是beh按怎反对战争、维持世界和平leh？联合国koh khah无可能做出强制要求俄罗停战ê决策。

　　维护国家之间ê和平kah安全是联合国安全理事会ê职责。安理会才有权提出具有强制性ê决议，照宪章规定会员国一定tio̍h接受决议。 安理会由15会员国组成，其中包括中国、美国、英国、法国、俄罗5个是常任理事国，chit 5个常任理事国对安理会ê决议有否决权，虽然bē-tàng阻止讨论，但是ētàng阻止安理会通过ê决议。另外有照地域分配选出ê10个非常任理事国。

　　美国时间2月24，联合国安全理事会为纪念俄乌战争1周年，乌克兰外交部长Kû-lé-bah（Dmytro Kuleba）tī会议中发言表示，tī冲突满一周年chit-ê悲剧ê一工，请现场参与会议者向tī chit场侵略中ê受难者默哀一分钟。话一下讲完，全场随时起身致意。俄罗驻联合国大使soah用原子笔khok mài-kuh来扰乱众人ê默哀。众人有伊法无？无。

　　Hō͘人真怨叹，联合国大会kah安理会náēchit号款？ (230310)

注：乌克兰 请念华语 chit号 请读作chit-lō