《绿色短评》

 | | | 转寄

真正台湾ê英雄好汉，kah假-・ê！

作者 李南衡, ChoânTâijī/全台字 by Chng Hūiphêng 2022.10.09

Choânbîn Tâioânjī pán/全民台湾字版简称ChoânTâiJī

《 Le̍ksek Toánphêng 》　　　 Lí Lâmhêng

　　　　　Chinchiàⁿ Tâioân ê enghiông hóhàn, kah ké・ ê!

　　1976 nî inūi "Chiúⁿ Κàichio̍h síbông" pan Te̍ksiàlēng, So͘ Tongkhé siansiⁿ bûkîtô͘hêng kiám choh 15 nî, 1976 nî káugoe̍h cha̍ppeh, ho̍k móa hêngkî kásek chhutga̍k liáuāu bô jōa kú, Tāipak ū kípān chi̍t tiûⁿ "hoangêng So͘ Tongkhé siansiⁿ pêngan tńglâi chhanhōe", ūi tioh beh hiòng c hit ūi m̄bat kìⁿkòe bīn ê Tâioân enghiông hóhàn tìkèng, góa kóaⁿkín pò miâ chhamka. Chhahōe chi̍t khaisí, chhiáⁿ So͘ Tongkhé siansiⁿ kóng kúikù ōe. I kóng,"góa chē cha̍pgō͘ nî o͘lô, siōng kài khóò͘ⁿ・ ê sī chòeāu gō͘ nî kā góa koaiⁿ to̍kkaⁿ, chi̍t ê lâng koaiⁿ chi̍t keng, bô beh hō͘ góa ū kihōe kóngōe. Inūi chhaputto ū gō͘ nî ê sîkan bô kóng pòaⁿkù ōe, kináji̍t, kóngōe nā kóng bē hósè ê só͘chāi, chhiáⁿ ta̍kê goânliōng." Tongtiûⁿ, ta̍kê lóng ba̍ksái kâmteh kā i phah phoká.

　　So͘ Tongkhé siansiⁿ sī Hûnlîmlâng, chhengsiàuliân sîkî khì Ji̍tpún tha̍kchheh, inūi hoántùi Ji̍tpún chhimlio̍k Tiongkok, Tiongiong Tāiha̍k tha̍k bô oân, piàⁿ tńglâi Tâioân chiah khì Ji̍tpún chù Thàikok Tāisàikoán choh hoane̍k kangchok, bô jōa kú tio̍h chiàu kèōe chhianlí thiâuthiâu 1943 nî piàⁿ kàu Tiongkok Tiôngkhèng. Chiànāu 1946 nî tńglâi Tâioân, 1951 nî thâuchi̍t piàn chhamsoán tēit kài Hûnlîmkoān gīoân koân phiò lo̍k soán, 1953 nî sūnlī tòngsoán tējī kài Hûnlîmkoān gīoân, chhúāu liân jīm sì kài kàu 1960 nî. 1960 nî chhamsoán Hûnlîm koāntiúⁿ, inūi Tiongkok Kokbîntóng giâmtiōng chohphiò chiah lo̍ksoán. 1961 nî káugoe̍h cha̍pkáu thàuchá, chi̍t kûn giâ chhèng si̍ttôaⁿ ê kun, hiàn, kèng kàu So͘ Tongkhé chhù, kā So͘ Tongkhé, So͘Âng Goa̍tkiau angbó͘ lia̍h・khì. Chōe miâ sī gībô͘ hoattōng "búchong kekbēng, khòngchè tiāntâi, hōtiàu choânkok Tâioân to̍kli̍p". Tôngsî, Kéngchóng Póanchhù tōa kuibô͘ lia̍h sìpah gōalâng, 1962 nî káu・goe̍h jīcha̍p pún àn phòaⁿkoat, phòaⁿhêng・ê ū gō͘cha̍p lâng, paukoat So͘ Tongkhé, Tiuⁿ Bō͘cheng, Tân Kengsin phòaⁿ "síhêng", Chiam E̍kjîn phòaⁿ bûkî tô͘hêng, Lîm Tangkian,N̂g Chhiūlîm, Tēⁿ Kimhô kok phòaⁿ 15 nî, ígōa・ê kok phòaⁿ 12 nî, 7 nî, 5 nî, 2 nî put téng tô͘hêng. Hûnlîmkoān gīhōe ū thongkòe "chi̍p thé khònggī su", khònggī "imbô͘ poānloān thuihoan chènghú" liōnghêng siongtiōng, hái gōa jînkoân thoânthé kah kokchè mûithé mā tùi chitê ànkiāⁿ tōa mē, inūi kokgōa ûlūn aple̍k siuⁿ tōa, hoat hôe kengsím, 1963 nî káugoe̍h jīgō͘ chòeāu phòaⁿkoat, So͘ Tongkhé, Tiuⁿ Bō͘cheng, Chiam E̍kjîn, Tân Kengsin téng sì lâng "bûkî tô͘hêng", ígōa ê lâng kái phòaⁿ choh iúkî tô͘hêng 15 nî, 12 nî, 7 nî, 5 nî put téng.

　　 Kiⁿî (2022) káugoe̍h cha̍pchhit Koksúkoán kái bi̍t, 61 nî chêng ê Tâito̍k chèngtī ànkiāⁿ So͘ Tongkhé àn hoathiān tio̍h sin sūchèng! 1961 nî saⁿgoe̍h chhekáu, Hûnlîm chi̍t tiûⁿ liûsán kekbēng liáuāu, saⁿgoe̍h cha̍pjī tī Tâipakchhī Ko Gio̍kchhiū ê chhù・nih chūchi̍p ê sî, So͘ Tongkhé ū thàuliāu lio̍kchiàntūi chiósò͘ putboán hūnchú kah chi̍t tīn lâng beh hoattōng "búchong kekbēng". Tongsî chāitiûⁿ・ ê Lí Chhiuoán tējī kang tio̍h thêngpò Kokankio̍k. Lí Chhiuoán ná ē sī jiàupêá ? I sénggīgoân jīmlāi tī Sénggīhōe thêchhut, iaukiû Tiongkok Kokbîntóng thèchhut kuntūi kah kokêng sūgia̍p, khaihòng tóngkìm, choânbīn káisóan tiongiong bînì tāipiáu téngténg, kám bô kàu ióng, bô kàu khìphek?

　　 Kó͘chálâng kóng,"盖棺论定" ìsù sī kóng, sì ki teng tèng・lo̍hkhì chiah chai suiâⁿ. Bôiáⁿ! Lí Chhiuoán siansiⁿ sī góa chhengsiàuliân sîtāi simba̍k tiong Tâioân ê enghiông hóhàn, náē chai i síliáu la̍k nî gōa ê kináji̍t, chiah chai iáⁿ sī ké・ê! 　　　(220930)


Chù," 盖棺论定"　　 chhiáⁿ liām Hôagí


Pe̍h-ōe-jī-pán/白话字版


《 Le̍k-sek Toán-phêng 》　　　 Lí Lâm-hêng

　　　　　Chin-chiàⁿ Tâi-oân ê eng-hiông hó-hàn, kah ké-・ ê!

　　1976 nî in-ūi "Chiúⁿ Κài-chio̍h sí-bông" pan Te̍k-sià-lēng, So͘ Tong-khé sian-siⁿ bû-kî-tô͘-hêng kiám choh 15 nî, 1976 nî káu-goe̍h cha̍p-peh, ho̍k móa hêng-kî ká-sek chhut-ga̍k liáu-āu bô jōa kú, Tāi-pak ū kí-pān chi̍t tiûⁿ "hoan-gêng So͘ Tong-khé sian-siⁿ pêng-an tńg-lâi chhan-hōe", ūi tioh beh hiòng c hit ūi m̄-bat kìⁿ-kòe bīn ê Tâi-oân eng-hiông hó-hàn tì-kèng, góa kóaⁿ-kín pò miâ chham-ka. Chha-hōe chi̍t khai-sí, chhiáⁿ So͘ Tong-khé sian-siⁿ kóng kúi-kù ōe. I kóng,"góa chē cha̍p-gō͘ nî o͘-lô, siōng kài khó-ò͘ⁿ-・ ê sī chòe-āu gō͘ nî kā góa koaiⁿ to̍k-kaⁿ, chi̍t ê lâng koaiⁿ chi̍t keng, bô beh hō͘ góa ū ki-hōe kóng-ōe. In-ūi chha-put-to ū gō͘ nî ê sî-kan bô kóng pòaⁿ-kù ōe, kin-á-ji̍t, kóng-ōe nā kóng bē hó-sè ê só͘-chāi, chhiáⁿ ta̍k-ê goân-liōng." Tong-tiûⁿ, ta̍k-ê lóng ba̍k-sái kâm-teh kā i phah phok-á.

　　So͘ Tong-khé sian-siⁿ sī Hûn-lîm-lâng, chheng-siàu-liân sî-kî khì Ji̍t-pún tha̍k-chheh, in-ūi hoán-tùi Ji̍t-pún chhim-lio̍k Tiong-kok, Tiong-iong Tāi-ha̍k tha̍k bô oân, piàⁿ tńg-lâi Tâi-oân chiah khì Ji̍t-pún chù Thài-kok Tāi-sài-koán choh hoan-e̍k kang-chok, bô jōa kú tio̍h chiàu kè-ōe chhian-lí thiâu-thiâu 1943 nî piàⁿ kàu Tiong-kok Tiông-khèng. Chiàn-āu 1946 nî tńg-lâi Tâi-oân, 1951 nî thâu-chi̍t piàn chham-soán tē-it kài Hûn-lîm-koān gī-oân koân phiò lo̍k soán, 1953 nî sūn-lī tòng-soán tē-jī kài Hûn-lîm-koān gī-oân, chhú-āu liân jīm sì kài kàu 1960 nî. 1960 nî chham-soán Hûn-lîm koān-tiúⁿ, in-ūi Tiong-kok Kok-bîn-tóng giâm-tiōng choh-phiò chiah lo̍k-soán. 1961 nî káu-goe̍h cha̍p-káu thàu-chá, chi̍t kûn giâ chhèng si̍t-tôaⁿ ê kun, hiàn, kèng kàu So͘ Tong-khé chhù, kā So͘ Tong-khé, So͘-Âng Goa̍t-kiau ang-bó͘ lia̍h-・khì. Chōe miâ sī gī-bô͘ hoat-tōng "bú-chong kek-bēng, khòng-chè tiān-tâi, hō-tiàu choân-kok Tâi-oân to̍k-li̍p". Tông-sî, Kéng-chóng Pó-an-chhù tōa kui-bô͘ lia̍h sì-pah gōa-lâng, 1962 nî káu-・goe̍h jī-cha̍p pún àn phòaⁿ-koat, phòaⁿ-hêng-・ê ū gō͘-cha̍p lâng, pau-koat So͘ Tong-khé, Tiuⁿ Bō͘-cheng, Tân Keng-sin phòaⁿ "sí-hêng", Chiam E̍k-jîn phòaⁿ bû-kî tô͘-hêng, Lîm Tang-kian,N̂g Chhiū-lîm, Tēⁿ Kim-hô kok phòaⁿ 15 nî, í-gōa-・ê kok phòaⁿ 12 nî, 7 nî, 5 nî, 2 nî put téng tô͘-hêng. Hûn-lîm-koān gī-hōe ū thong-kòe "chi̍p thé khòng-gī su", khòng-gī "im-bô͘ poān-loān thui-hoan chèng-hú" liōng-hêng siong-tiōng, hái gōa jîn-koân thoân-thé kah kok-chè mûi-thé mā tùi chit-ê àn-kiāⁿ tōa mē, in-ūi kok-gōa û-lūn ap-le̍k siuⁿ tōa, hoat hôe keng-sím, 1963 nî káu-goe̍h jī-gō͘ chòe-āu phòaⁿ-koat, So͘ Tong-khé, Tiuⁿ Bō͘-cheng, Chiam E̍k-jîn, Tân Keng-sin téng sì lâng "bû-kî tô͘-hêng", í-gōa ê lâng kái phòaⁿ choh iú-kî tô͘-hêng 15 nî, 12 nî, 7 nî, 5 nî put téng.

　　 Kin-nî (2022) káu-goe̍h cha̍p-chhit Kok-sú-koán kái bi̍t, 61 nî chêng ê Tâi-to̍k chèng-tī àn-kiāⁿ So͘ Tong-khé àn hoat-hiān tio̍h sin sū-chèng! 1961 nî saⁿ-goe̍h chhe-káu, Hûn-lîm chi̍t tiûⁿ liû-sán kek-bēng liáu-āu, saⁿ-goe̍h cha̍p-jī tī Tâi-pak-chhī Ko Gio̍k-chhiū ê chhù-・nih chū-chi̍p ê sî, So͘ Tong-khé ū thàu-liāu lio̍k-chiàn-tūi chió-sò͘ put-boán hūn-chú kah chi̍t tīn lâng beh hoat-tōng "bú-chong kek-bēng". Tong-sî chāi-tiûⁿ-・ ê Lí Chhiu-oán tē-jī kang tio̍h thêng-pò Kok-an-kio̍k. Lí Chhiu-oán ná ē sī jiàu-pê-á ? I séng-gī-goân jīm-lāi tī Séng-gī-hōe thê-chhut, iau-kiû Tiong-kok Kok-bîn-tóng thè-chhut kun-tūi kah kok-êng sū-gia̍p, khai-hòng tóng-kìm, choân-bīn kái-sóan tiong-iong bîn-ì tāi-piáu téng-téng, kám bô kàu ióng, bô kàu khì-phek?

　　 Kó͘-chá-lâng kóng,"盖棺论定" ì-sù sī kóng, sì ki teng tèng-・lo̍h-khì chiah chai su-iâⁿ. Bô-iáⁿ! Lí Chhiu-oán sian-siⁿ sī góa chheng-siàu-liân sî-tāi sim-ba̍k tiong Tâi-oân ê eng-hiông hó-hàn, ná-ē chai i sí-liáu la̍k nî gōa ê kin-á-ji̍t, chiah chai iáⁿ sī ké-・ê! 　　　(220930)


Chù," 盖棺论定"　　 chhiáⁿ liām Hôa-gí




　　1976年因为「蒋介石死亡」颁特赦令，苏东启先生无期徒刑减作15年，1976年九月十八，服满刑期假释出狱了后无jōa久，台北有举办一场「欢迎苏东启先生平安转来餐会」，为tioh beh向chit位m̄-bat见过面ê台湾英雄好汉致敬，我赶紧报名参加。餐会一开始，请苏东启先生讲几句话．伊讲：「我坐十五年乌牢，上kài可恶ê是最后五年kā我关独监，一ê人关一间，无beh hō͘我有机会讲话。因为差不多有五年ê时间无讲半句话，今仔日，讲话若讲bē好势ê所在，请ta̍k-ê原谅。」当场，ta̍k-ê lóng目屎含teh kā伊拍phok-á。

　　苏东启先生是云林人，青少年时期去日本读册，因为反对日本侵略中国，中央大学读无完，拼tńg来台湾才去日本驻泰国大使馆作翻译工作，无jōa久tio̍h照计画千里迢迢1943年拼到中国重庆。战后1946年转来台湾，1951年头一遍参选第一届云林县议员高票落选，1953年顺利当选第二届云林县议员，此后连任四届到1960年。1960年参选云林县长，因为中国国民党严重作票才落选。1961年九月十九透早，一群夯铳实弹ê军、宪、警到苏东启厝，kā苏东启、苏洪月娇翁某lia̍h去。罪名是议谋发动「武装革命、控制电台、号召全国台湾独立」。同时，警总保安处大规模lia̍h四百外人，1962年九月二十本案判决，判刑ê有五十人，包括苏东启、张茂钟、陈庚辛判「死刑」，詹益仁判无期徒刑，林东铿、黄树琳、郑金河各判15年，以外ê各判12年、7年、5年、2年不等徒刑。云林县议会有通过「集体抗议书」，抗议「阴谋叛乱推翻政府」量刑伤重，海外人权团体kah国际媒体mā对chit-ê案件大骂，因为国外舆论压力siuⁿ大，发回更审，1963年九月二五最后判决，苏东启、张茂钟、詹益仁、陈庚辛等四人「无期徒刑」，以外ê人改判作有期徒刑15年、12年、7年、5年不等。

　　今年（2022）九月十七国史馆解密，61年前ê台独政治案件苏东启案发现tio̍h新事证！1961年三月初九，云林一场流产革命了后，三月十二tī台北市高玉树ê厝里聚集ê时，苏东启有透露陆战队少数不满分子kah一阵人beh发动「武装革命」。当时在场ê李秋远第二工tio̍h呈报国安局。李秋远ná ē是抓耙仔（jiàu-pê-á）？伊省议员任内tī省议会提出：要求中国国民党退出军队kah国营事业，开放党禁、全面改选中央民意代表等等，kám无够勇、无够气魄？

　　古早人讲：「盖棺论定」意思是讲，四枝钉（teng）钉（tèng）落去才知输赢。无影！李秋远先生是我青少年时代心目中台湾ê英雄好汉，ná-ē知伊死了六年外ê今á日，才知影是假ê！　　　(220930)


注：「盖棺论定」　　请念华语