《绿色短评》

 | | | 转寄

为tio̍h无影无迹ê统一，讲出「m̄是人」讲ê话！

作者 李南衡, ChoânTâijī/全台字 by Chng Hūiphêng 2023.06.18



Choânbîn Tâioânjī pán/全民台湾字版简称ChoânTâiJī

《 Le̍ksek toánphêng 》 Lí Lâmhêng

　 Ūitio̍h bôiáⁿ bôchiah ê thóngit, kóngchhut "m̄ sī lâng" kóng ê ōe!

　　 Cháchêng ū chi̍t ūi lāu siansiⁿ kà góa siáⁿmi̍h kiò choh "jîntō chúgī", lán nā khòaⁿtio̍h chi̍tê lâng tng teh siūkhó͘, bôkoán i sī tó chi̍t kok ê lâng, i ê chongkàu sìngióng, i ê nîlêng, i ê sèngpia̍t, suijiân lán kah i oânchoân bô se̍ksāi, tānsī lán ē ùi lāisim hoatchhut tôngchêng m̄kam, siūⁿ beh khì kā pangbâng, ánne tio̍h sī jîntō chúgī. Chitê sim hoattián lo̍hkhì, khòaⁿtio̍h ū sìⁿmiā ê tōngbu̍t tio̍h siong ásī iaugō, lán mā ē hoatchhut liânbín tôngchêng ê sim, siūⁿ beh kā i pangbâng. Chiahê ōe góa itti̍t kì tī simkoaⁿ té.

　　 La̍kgoe̍h chhejī, sinbûn pòtō kóng chi̍t lépài chêng tī chi̍tê chōtâmhōe, chi̍t ūi Bíkok liûo̍h the̍h tio̍h phoksū ê Tiongkok ha̍kchiá Lí Gē kàusiū kóng, Bíkok lāichiàn ("Lâmpak chiàncheng" 1861 nî sìgoe̍h cha̍pjī 1865 nî sìgoe̍h chhekáu) hit tongsî Bíkok jînkháu 3,000 bān, lāichiàn síkhì 300 bān, chhaputto sí chi̍tsiâⁿ lâng. I kóng, Tiongkok ū thóngit ê le̍ksú thoânthóng, Chîn Síhông, Hàn Bútè tio̍h sī inūi ánne "miâ sôe chheⁿ sú". Tongkim Tiongkok léngsiù khì kàu kuntūi lāité, ūitio̍h "thóngit Tâioân" hoah chhut "lêngkhó sitkhì chheng kun, mā bē sái sitkhì chhù thô͘" ê kháuhō, Tiongkok Tāilio̍k ū chin chē lâng chúnpī chòchhut hiseng. Hiānchhúsî Tiongkok Tāilio̍k kah Tâioân jînkháu lóng chóng ū 14 ek, ūitio̍h chó͘kok thóngit, chúnkóng síkhì 1 ek 4 chhengbān lâng, sī chi̍tê siôngthài, kah Bíkok lāichiàn kāngkhoán jîí, jîchhiáⁿ tī jînlūi le̍ksú siōng kantaⁿ sǹg sī "小菜一碟" jîí.

　　 Khòaⁿ chitê pòtō, góa kuiê thâukhak phôe lóng bâ khílâi. Siūⁿ khòaⁿ māi, 1 ek 4 chhengbān lâng ūitio̍h chó͘kok thóngit chiànsí, m̄ sī kantaⁿ chi̍tê sò͘jī, múi chi̍tê sìⁿmiā lóng sī pó lóng tio̍h tinsioh, hôhòng múi chi̍tê lóng sī in pēbú ê simkoaⁿákiáⁿ, chìchió ū 2 ek 8 chhengbān ê pēbú kah 5 ek 6 chhengbān ê akong amá teh pisiong lâu ba̍ksái, chún nā lóng íkeng kiathun seⁿ chi̍tê gíná, chìchió koh ē ū 5 ek 6 chhengbān lâng teh pisiong lâu ba̍ksái. Ūitio̍h chhimchiàm pa̍t kok ê thó͘tē, sí hiah chē lâng hāi 10 kúi ek lâng pisiong lâu ba̍ksái káⁿ tio̍h?

　　 Tionghôa Jînbîn Kiōnghôkok chū lâi m̄bat koán kòe ê Tâioân, sī ánchóaⁿ piànchoh Tionghôa Jînbîn Kiōnghôkok putkhó hunkoah sînsèng léngthó͘ ê chi̍tpō͘hūn leh? Tionghôa Jînbîn Kiōnghôkok ū tó chi̍t hāng ētàng iúkoái Tâioân ê? Ùi chhunlítiúⁿ, hiongtìntiúⁿ , koān chhītiúⁿ, itti̍t kàu chóngthóng hù chóngthóng, kok kip ê bînì tāipiáu, lóng sī lán Tâioân lâng kakī soán chhutlâi ê, Tiongkok lâng ētàng soán siáⁿ? kokbîn só͘tit, chha Tâioân chi̍t tōa chat, giânlūn chhutpán chūiû, chongkàu sìngióng chūiû, thongsìn chūiû, jînbîn ê khoàilo̍k chísò͘, iliâu chúichún kah choânbîn kiānpó, tó chi̍t hāng Tiongkok ētàng kah Tâioân píphēng? chúichún khah kē ê ngē beh pēngthun chúichún khah koân ê kóng h choh "thóngit". Khah bô ê kóng beh thè khah ū ê bô͘ lī chōhok, m̄ kiaⁿ chhiò phòa lâng ê chhùi!

　　 Lí Gē kàusiū kóng, ūitio̍h chó͘kok thóngit, hiseng 1 ek 4 chhengbān lâng kantaⁿ sǹg sī "小菜一碟" jîí. 2,300 gōa nî chêng Tiongkok ha̍kchiá Bēngchú kóng;" Chhekún chi sim, jîn kai iú chi; Bû chhekún chi sim, hui jîn iá." ìsù sī kóng tôngchêng liânbín ê sim, múi chi̍tê lâng lóng ū, nāsī bô tôngchêng liânbín ê sim, m̄ sī lâng.

　　 Ūitio̍h bôiáⁿ bôchiah ê thóngit, kóngchhut "m sī lâng" kóng ê ōe. Khóliân ah! 　　(230609)


Chù," 小菜一碟"　　 chhiáⁿ liām Hôagí 恻隐之心，人皆有之；无恻隐之心，非人也。 Chhekún chi sim, jîn kai iú chi; Bû chhekún chi sim, hui jîn iá.


Pe̍h-ōe-jī-pán/白话字版


《 Le̍k-sek toán-phêng 》 Lí Lâm-hêng

　 Ūi-tio̍h bô-iáⁿ bô-chiah ê thóng-it, kóng-chhut "m̄ sī lâng" kóng ê ōe!

　　 Chá-chêng ū chi̍t ūi lāu sian-siⁿ kà góa siáⁿ-mi̍h kiò choh "jîn-tō chú-gī", lán nā khòaⁿ-tio̍h chi̍t-ê lâng tng teh siū-khó͘, bô-koán i sī tó chi̍t kok ê lâng, i ê chong-kàu sìn-gióng, i ê nî-lêng, i ê sèng-pia̍t, sui-jiân lán kah i oân-choân bô se̍k-sāi, tān-sī lán ē ùi lāi-sim hoat-chhut tông-chêng m̄-kam, siūⁿ beh khì kā pang-bâng, án-ne tio̍h sī jîn-tō chú-gī. Chit-ê sim hoat-tián lo̍h-khì, khòaⁿ-tio̍h ū sìⁿ-miā ê tōng-bu̍t tio̍h siong á-sī iau-gō, lán mā ē hoat-chhut liân-bín tông-chêng ê sim, siūⁿ beh kā i pang-bâng. Chiah-ê ōe góa it-ti̍t kì tī sim-koaⁿ té.

　　 La̍k-goe̍h chhe-jī, sin-bûn pò-tō kóng chi̍t lé-pài chêng tī chi̍t-ê chō-tâm-hōe, chi̍t ūi Bí-kok liû-o̍h the̍h tio̍h phok-sū ê Tiong-kok ha̍k-chiá Lí Gē kàu-siū kóng, Bí-kok lāi-chiàn ("Lâm-pak chiàn-cheng" 1861 nî sì-goe̍h cha̍p-jī - 1865 nî sì-goe̍h chhe-káu) hit tong-sî Bí-kok jîn-kháu 3,000 bān, lāi-chiàn sí-khì 300 bān, chha-put-to sí chi̍t-siâⁿ lâng. I kóng, Tiong-kok ū thóng-it ê le̍k-sú thoân-thóng, Chîn Sí-hông, Hàn Bú-tè tio̍h sī in-ūi án-ne "miâ sôe chheⁿ sú". Tong-kim Tiong-kok léng-siù khì kàu kun-tūi lāi-té, ūi-tio̍h "thóng-it Tâi-oân" hoah chhut "lêng-khó sit-khì chheng kun, mā bē sái sit-khì chhù thô͘" ê kháu-hō, Tiong-kok Tāi-lio̍k ū chin chē lâng chún-pī chò-chhut hi-seng. Hiān-chhú-sî Tiong-kok Tāi-lio̍k kah Tâi-oân jîn-kháu lóng chóng ū 14 ek, ūi-tio̍h chó͘-kok thóng-it, chún-kóng sí-khì 1 ek 4 chheng-bān lâng, sī chi̍t-ê siông-thài, kah Bí-kok lāi-chiàn kāng-khoán jî-í, jî-chhiáⁿ tī jîn-lūi le̍k-sú siōng kan-taⁿ sǹg sī "小菜一碟" jî-í.

　　 Khòaⁿ chit-ê pò-tō, góa kui-ê thâu-khak phôe lóng bâ khí-lâi. Siūⁿ khòaⁿ māi, 1 ek 4 chheng-bān lâng ūi-tio̍h chó͘-kok thóng-it chiàn-sí, m̄ sī kan-taⁿ chi̍t-ê sò͘-jī, múi chi̍t-ê sìⁿ-miā lóng sī pó lóng tio̍h tin-sioh, hô-hòng múi chi̍t-ê lóng sī in pē-bú ê sim-koaⁿ-á-kiáⁿ, chì-chió ū 2 ek 8 chheng-bān ê pē-bú kah 5 ek 6 chheng-bān ê a-kong a-má teh pi-siong lâu ba̍k-sái, chún nā lóng í-keng kiat-hun seⁿ chi̍t-ê gín-á, chì-chió koh ē ū 5 ek 6 chheng-bān lâng teh pi-siong lâu ba̍k-sái. Ūi-tio̍h chhim-chiàm pa̍t kok ê thó͘-tē, sí hiah chē lâng hāi 10 kúi ek lâng pi-siong lâu ba̍k-sái káⁿ tio̍h?

　　 Tiong-hôa Jîn-bîn Kiōng-hô-kok chū lâi m̄-bat koán kòe ê Tâi-oân, sī án-chóaⁿ piàn-choh Tiong-hôa Jîn-bîn Kiōng-hô-kok put-khó hun-koah sîn-sèng léng-thó͘ ê chi̍t-pō͘-hūn leh? Tiong-hôa Jîn-bîn Kiōng-hô-kok ū tó chi̍t hāng ē-tàng iú-koái Tâi-oân ê? Ùi chhun-lí-tiúⁿ, hiong-tìn-tiúⁿ , koān chhī-tiúⁿ, it-ti̍t kàu chóng-thóng hù chóng-thóng, kok kip ê bîn-ì tāi-piáu, lóng sī lán Tâi-oân lâng ka-kī soán chhut-lâi ê, Tiong-kok lâng ē-tàng soán siáⁿ? kok-bîn só͘-tit, chha Tâi-oân chi̍t tōa chat, giân-lūn chhut-pán chū-iû, chong-kàu sìn-gióng chū-iû, thong-sìn chū-iû, jîn-bîn ê khoài-lo̍k chí-sò͘, i-liâu chúi-chún kah choân-bîn kiān-pó, tó chi̍t hāng Tiong-kok ē-tàng kah Tâi-oân pí-phēng? chúi-chún khah kē ê ngē beh pēng-thun chúi-chún khah koân ê kóng hō-choh "thóng-it". Khah bô ê kóng beh thè khah ū ê bô͘ lī chō-hok, m̄ kiaⁿ chhiò phòa lâng ê chhùi!

　　 Lí Gē kàu-siū kóng, ūi-tio̍h chó͘-kok thóng-it, hi-seng 1 ek 4 chheng-bān lâng kan-taⁿ sǹg sī "小菜一碟" jî-í. 2,300 gōa nî chêng Tiong-kok ha̍k-chiá Bēng-chú kóng;" Chhek-ún chi sim, jîn kai iú chi; Bû chhek-ún chi sim, hui jîn iá." ì-sù sī kóng tông-chêng liân-bín ê sim, múi chi̍t-ê lâng lóng ū, nā-sī bô tông-chêng liân-bín ê sim, m̄ sī lâng.

　　 Ūi-tio̍h bô-iáⁿ bô-chiah ê thóng-it, kóng-chhut "m sī lâng" kóng ê ōe. Khó-liân ah! 　　(230609)


Chù," 小菜一碟"　　 chhiáⁿ liām Hôa-gí 恻隐之心，人皆有之；无恻隐之心，非人也。 Chhek-ún chi sim, jîn kai iú chi; Bû chhek-ún chi sim, hui jîn iá.





　　早前有一位老先生教我啥物叫作「人道主义」：咱若看tio̍h一个人当teh受苦，无管伊是tó一国ê人，伊ê宗教信仰，伊ê年龄，伊ê性别，虽然咱kah伊完全无熟sāi，但是咱ē ùi内心发出同情m̄甘，想beh去kā帮忙，án-netio̍h是人道主义。Chit-ê心发展落去，看tio̍h有生命ê动物tio̍h伤抑是iau饿，咱māē发出怜悯同情ê心，想beh kā伊帮忙。Chiah-ê话我一直记tī心肝底。

　　六月初二，新闻报导讲一礼拜前tī一个座谈会，一位美国留学the̍h tio̍h博士ê中国学者李毅教授讲，美国内战（「南北战争」1861年四月十二– 1865年四月初九）hit当时美国人口3,000万，内战死去300万，差不多死一成人。伊讲，中国有统一ê历史传统，秦始皇、汉武帝tio̍h是因为án-ne「名垂青史」。当今中国领袖去到军队内底，为tio̍h「统一台湾」喝出「宁可失去千军，mā bē使失去寸土」ê口号，中国大陆有真chē人准备做出牺牲。现此时中国大陆kah台湾人口lóng总有14亿，为tio̍h祖国统一，准讲死去1亿4千万人，是一个常态，kah美国内战仝款而已，而且tī人类历史上kan-taⁿ算是「小菜一碟」而已。

　　看chit-ê报导，我归个头壳皮lóng bâ起来。想看māi，1亿4千万人为tio̍h祖国统一战死，m̄是kan-taⁿ一个数字，每一个生命lóng是宝lóng tio̍h珍惜，何况每一个lóng是in父母ê心肝ákiáⁿ，至少有2亿8千万ê父母kah 5亿6千万ê阿公阿妈teh悲伤流目屎，准若lóng已经结婚生一个gín-á，至少kohē有5亿6千万人teh悲伤流目屎。为tio̍h侵占别国ê土地，死hiah chē人害10几亿人悲伤流目屎敢tio̍h？

　　中华人民共和国自来m̄-bat管过ê台湾，是按怎变作中华人民共和国不可分割神圣领土ê一部分leh？中华人民共和国有tó一项ē-tàng诱拐台湾ê？Ùi村里长、乡镇长、县市长，一直到总统副总统，各级ê民意代表，lóng是咱台湾人家己选出来ê，中国人ē-tàng选啥？国民所得、差台湾一大截，言论出版自由、宗教信仰自由、通信自由，人民ê快乐指数，医疗水准kah全民健保，tó一项中国ē-tàng kah台湾比phēng？水准khah低-・ê 硬beh并吞水准khah koân-・ê讲号作「统一」。Khah无-・ê讲beh替khah有-・ê谋利造福，m̄惊笑破人ê嘴！

　　李毅教授讲，为tio̍h祖国统一，牺牲1亿4千万人kan-taⁿ算是「小菜一碟」而已。2,300外年前中国学者孟子讲；「恻隐之心，人皆有之；无恻隐之心，非人也。」意思是讲同情怜悯ê心，每一个人lóng有，若是无同情怜悯ê心，m̄是人。

　　为tio̍h无影无迹ê统一，讲出「m是人」讲ê话。可怜啊！　　(230609)


注：「小菜一碟」　　请念华语

恻隐之心，人皆有之；无恻隐之心，非人也。 Chhek-ún chi sim, jîn kai iú chi; Bû chhek-ún chi sim, hui jîn iá.